Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (İngilizce “Trans Anatolian Natural Gas Pipeline”dan kısaltılan TANAP)’nın, üç yıllık bir yapım sürecinin ardından dün Eskişehir’de geniş bir katılımla açılışı yapıldı. Açılışa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yanısıra KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko da katıldı.

Ülkemizin, hızla gelişen diğer bütün ülkeler gibi en önemli ihtiyacı ve gündemi enerjidir. Bunun da son yıllarda kullanımı hızla yaygınlaşan en önemli unsuru doğalgazdır. Doğalgaz elektrik santrallerinde, sanayide ve konutlarda kullanılmaktadır. Ülkemizde son yıllarda konutlarda kullanılan tüketim hızla artmaktadır. Türkiye’de 2004 yılında 20 milyar metreküpün biraz üzerinde olan toplam doğalgaz tüketimi, 2017 yılı itibariyle 50 milyar metreküpü geçmiştir.

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)’nun “Doğal Gaz Piyasası 2017 Yılı Sektör Raporu”na göre 2017 yılında, 55 milyar m³ doğal gaz ithal edilmiştir. Kendi üretimimiz toplam talebin %1’ine bile ulaşamamaktadır. Tamamına yakını ithal edilirken, bunun yaklaşık olarak %52’si Rusya’dan, %17’si İran’dan, %12’si Azerbaycan’dan, geriye kalanı da Cezayir, Nijerya ve spot piyasadan alınmıştır.

Şüphesiz büyüme ve gelişme ile beraber enerji ihtiyacı artmaktadır ve eğer üretici değilseniz bunun ciddi bir ithalat faturası da olmaktadır. TANAP’ın yıllık toplam doğalgaz taşıma kapasitesi 16 milyar metreküp. Bunun 10 milyar’ı Avrupa’ya, 6 milyarı ise Türkiye’ye taşınacak. Bu da mevcut tüketimin yaklaşık %10’undan fazladır. Bu anlamda küçümsenecek bir proje değildir. Ayrıca sadece yurtiçi talebin karşılanması değil, aynı zamanda dışarıya akan kısmı için de Türkiye’nin bir kazancı olacak.

Diğer yandan kullandığınız enerji türleri bir bağımlılık da yaratmaktadır. Örneğin konutlarda yaygınlaşan doğalgaz tüketimi aynı zamanda bazı riskleri de gündeme getirmektedir. Konutunuzdaki bütün düzen doğalgaza göre kurulduysa, kış ortasında doğalgaz tedarikinde sorun çıkması ciddi sorun yaratabilir. Unutulmamalı ki enerji ithalatı sadece ekonomik bir ilişki değil, gereği halinde siyasi bir güç olarak da kullanılabilmektedir.

Projenin önemine vurgu yapan konuşmalar arasında, diplomatik sayılmasa da, dikkat çeken konuşma Ukrayna Cumhurbaşkanı Poroşenko’dan geldi. Bu konuda bağımlılığın artık sona ermeye başladığını, Türkiye ve Azerbaycan kararlığıyla Güney Gaz Koridoru’nun önemli bir kolunun tamamlandığını söyleyen Ukrayna Cumhurbaşkanı, “Bölgenin tamamı önemli bir güvenliğe sahip olmaktadır. Çünkü Rusya bölgedeki enerjiyi sürekli sömürdü. Bu doğalgaz hattı, bunun artık sona ereceğinin bir göstergesidir" mealinde cümleler kurdu. Ukrayna-Rusya arasındaki siyasi krizden bağımsız olarak enerji güvenliğinin önemli olduğunu ve az sayıdaki tedarikçiye bağımlı olmanın ciddi risk taşıdığını görmek gerekir.

Bu anlamda, Türkiye’nin enerji alanında yatırımları arttırması ve ithalatta tedarikçi bağımlılığını azaltası önemli gelişmelerdir. Dahası enerji naklinde ev sahipliği yapması stratejik olarak daha da önemlidir. Enerji kaynaklarının ve nakil hatlarının korunması en önemli ulusal ve uluslararası güvenlik konuları arasındadır. Bunun ana aktörlerinden olmak sadece ekonomik gelişme açısından değil, ulusal güvenlik açısından da ne kadar önemli olduğu açıktır. Hele de bulunduğumuz coğrafyada halen devam eden gerilim ve çatışmaların temel nedenleri arasında enerji kaynakları ve güvenliği varken…

13.06.2018