ABD'de Seçim Sisteminde Beyaz Saray'ın Anahtarı Seçiciler Kurulu'nda
ABD'de 3 Kasım Salı günü yapılan 59. başkanlık sisteminde sonuçlar henüz netleşmezken, "Seçici Kurul" oyları ve delege sayıları, Amerikan seçim sisteminde kazananı belirleyen kilit faktör olarak öne çıkıyor.
ABD başkanlık seçimlerinde, toplamda daha fazla oy alan değil, daha fazla delegeye ulaşan kişinin başkan olması, eyaletler arasındaki dengenin gözetildiği Amerikan siyasal sisteminin dikkat çekici özelliklerinden biri olarak biliniyor.
Seçimlerde en fazla oyu alan aday değil, en fazla delegeyi kazanan aday, başkanlık koltuğuna oturuyor.
"Seçiciler Kurulu" adı verilen sistemde, her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege bulunuyor. Bu sayının yarıdan 1 fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday, başkan olmaya hak kazanıyor.
Seçmen, doğrudan başkan adayına oy vermiyor
Başkanlık seçimlerinde esasen seçmenler, doğrudan başkan adayına değil, eyaletin Seçiciler Kurul üyelerine oy veriyor. Bu üyelerin görevi, ABD'nin başkanı ve başkan yardımcısını seçmek oluyor.
Kurul, her 4 yılda bir, seçimlerden birkaç hafta sonra toplanarak bu görevini yerine getiriyor.
Seçiciler Kurulu nasıl belirleniyor?
Her eyaletin kendi Seçiciler Kurulu üyesi adayını seçmek için kendine has kuralları oluyor.
Seçimlerden önce bir araya gelen parti üyeleri ya eyaletlerin Seçiciler Kurulu üyesini seçmek için partilerin ulusal kongrelerinde seçim yapıyor ya da partinin merkezi komitesinde adaylar için seçim yapılıyor.
Seçiciler Kurulu'nun üye sayısı, eyaletlerin nüfusuna göre belirleniyor
ABD'de her eyaletin Seçiciler Kurulu'nda kaç delegenin olacağı, eyaletin nüfusuna göre belirleniyor.
Her eyalet, ABD Kongresinin iki kanadı olan Temsilciler Meclisi ve Senato'daki toplam üye sayısı kadar delegeye sahip oluyor. Ayrıca Kongre'de temsilcisi olmayan başkent Washington DC'nin de Seçiciler Kurulu'nda 3 üyesi bulunuyor.
California, 55 delege ile Seçiciler Kurulu'nda en çok üyesi olan eyalet olarak öne çıkarken, 3'er delegesi olan Wyoming, Alaska, Kuzey Dakota, Güney Dakota ve Washington 3'er delegeyle en az üyeli eyaletler.
Delegelerin oyu neye göre belirleniyor?
Eyaletlerin birçoğunda o eyalette çoğunluğu kazanan aday, bu eyaletteki tüm delegelerin oyunu almaya hak kazanıyor. Örneğin, Teksas eyaletinde bir aday, oyların yüzde 50,1'ini bile alsa 38 delegenin tamamına sahip oluyor.
Öte yandan Maine ve Nebraska'da delege dağılımları bölünmüş durumda. Bu eyaletlerde adaylar, aldıkları oy oranı kadar delegenin sahibi oluyor.
Ülkede birçok eyalet, geleneksel olarak Cumhuriyetçi ya da Demokrat çoğunlukta ve bu eyaletlerde adaylar kesin gözüyle bakıyor.
Her seçim döneminde adaylar, gözlerini "salıncak eyaletlere" dikiyor
ABD seçim sisteminde, başkanlık seçimlerinin kaderini Cumhuriyetçi ile Demokratlar arasında gidip geldikleri için "salıncak" olarak adlandırılan eyaletler belirliyor.
2020 seçimlerinden önce, başkanlık için ulaşılması gereken toplam 270 delege sayısının 101'ini teşkil eden 6 salıncak (Pennsylvania, Florida, Arizona, Wisconsin, Michigan, Kuzey Carolina) eyalette, 2020 seçimlerinde en önemli iki eyalet olarak Pennsylvania ve Florida öne çıkıyordu.
Biden, 10 delegeli Wisconsin ve 16 delegeli Michigan'da kazanırken, 29 delegeli Florida'da ise Trump ipi göğüsledi. Sonuçların henüz netleşmediği Pennsylvania ve Kuzey Carolina'da Trump, yarışı önde götürüyor.
Öte yandan yarışın kafa kafaya gittiği 11 delegeli Arizona ve 6 delegeli Nevada, Beyaz Saray'ın yeni sahibinin belirlenmesinde önemli rol oynayacak.
Mevcut sonuçlara göre, şu ana kadar Trump 214, Biden ise 253 delege kazanmış durumda.
Seçimlerden sonraki süreç nasıl ilerleyecek?
ABD'de seçim süreci, esasen seçim gününden sonra da uzun bir süreyi kapsıyor.
Tarihler, eyaletlere göre farklılık gösterse de, tüm eyaletlerin 10 Kasım-11 Aralık'ta seçim sonuçlarını resmen onaylaması gerekiyor.
Tüm eyaletler, 8 Aralık'a kadar oyları sayıp, hangi adayın delegeleri kazandığına karar vermek zorunda.
14 Aralık'a kadar her eyaletin Seçiciler Kurulu üyesi, başkan adayına oyunu verip, bu oyları Washington'a göndermeli. Gönderilen oyların en geç 23 Aralık'a kadar ABD Kongresine ulaşması gerekiyor.
3 Kasım'da yapılacak seçimlerde görevine seçilen Temsilciler Meclisi ve Senato üyeleri, 3 Ocak'ta yemin ederek görevlerine başlayacak. 6 Ocak'ta ise hem Temsilciler Meclisi hem de Senato Üyeleri, Temsilciler Meclisi Genel Kurulu salonunda bir araya gelecek.
Aynı zamanda Senato Başkanı da olan ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence'in başkanlığında, Kongrenin her iki kanadından birer temsilcisi eyaletlerden gelen oyları alfabetik sıraya göre okuyup sayacak. Bu süreç tamamlandıktan sonra kendisine teslim edilen sonuçları Pence, resmi olarak duyuracak ve varsa itirazları dinleyecek.
Tüm bu takvimin normal olarak işlemesi durumunda, ABD'nin yeni başkanı 20 Ocak'ta düzenlenecek yemin töreniyle görevine resmen başlayacak.
