Avustralya’dan ABD’nin 51’inci Eyaleti Değiliz Tepkisi
10 Ekim tarihli ABD Kongre Araştırma Servisi (CRS)’nin raporuna Avustralya muhalefetinden ciddi eleştiriler yükseliyor.
2021 yılında, Avustralya Kraliyet Donanması'nı sekiz nükleer saldırı denizaltısı veya SSN ile donatacak olan SSN AUKUS programı, Joe Biden, Boris Johnson ve Scott Morrison tarafından duyurulmuştu. AUKUS denizaltı anlaşması 2023 yılında imzalandı.
Avustralya'ya üç ila beş adet Virginia sınıfı nükleer güçle çalışan saldırı denizaltısının (SSN) satışını kapsayan anlaşmanın hayata geçmesi büyük ölçüde ABD'nin anlaşmanın kendi payına düşen kısmını yerine getirmesine bağlıydı. ABD Senato ve Temsilciler Meclisi Savunma Komiteleri bu programın sürdürülebilirliği veya etkinliği konusunda şüpheliydiler.
10 Ekim tarihli ABD Kongre Araştırma Servisi (CRS)’nin AUKUS’a (Avustralya, İngiltere ve ABD arasındaki nükleer denizaltı ittifakı) ilişkin raporunda; ABD endüstriyel altyapısının, Avustralya'ya satılan denizaltıların yerine geçecek denizaltıların inşası için gereken yılda 2,33 denizaltı inşa etme hedefine ulaşmaktan çok uzak olduğu tespit edilerek, Avustralya’nın nükleer denizaltılar (SSN) yerine alternatif olarak geleneksel askeri kabiliyetini güçlendirmesinin daha akıllıca bir yatırım olabileceği bildirildi.
Raporda, nükleer denizaltılar (SSN) satın almak ve inşa etmenin uzun vadeli ve maliyetli olduğuna işaret edilip “Avustralya, kendi SSN'lerini satın almak, inşa etmek, işletmek ve sürdürmek için fon kullanmak yerine, bu fonları diğer askeri yeteneklere yatırabilir; örneğin, uzun menzilli gemi savar füzeleri, insansız hava araçları, dolaşma mühimmatı, B-21 uzun menzilli bombardıman uçakları veya diğer uzun menzilli saldırı uçakları uçakları gibi diğer askeri yeteneklere yatırabilir.” ifadesi kullanıldı. ABD SSN'lerinin hem ABD hem de Avustralya SSN görevlerini yerine getireceği, Avustralya'nın ise SSN dışı görevleri yerine getirmek üzere askeri yeteneklere yatırım yapacağı bir ABD-Avustralya askeri işbölümü teklif ediliyordu.
CRS, ABD donanmasının tüm Virginia sınıfı denizaltıların mülkiyetini elinde tutmasını ancak bazılarını Avustralya'daki bir deniz üssünden işletmesini öngörüyor.
CRS teklifi Avustralya için ne anlam ifade ediyor?
Rapor, nükleer denizaltı temini için ayrılan Avustralya parasının diğer ABD askeri ürünlerine harcamasını uygun bir şekilde öneriyor.
ABD teklifi Avustralya açısından şu anlama geliyor;
- Hepsi ABD Donanması tarafından yönetileceği için topraklarında işletilen nükleer denizaltılar üzerinde sıfır kontrol olması,
- Diğer askeri yetenekler olarak sayılan askeri teçhizat ABD savunma sanayi ürünleri olduğundan, Avustralya’nın ayırdığı 368 milyar doları ABD askeri teçhizatına harcaması,
- Avustralya bütçesinden satın alınan ABD askeri ekipmanın, "hem Avustralya hem de Amerika Birleşik Devletleri için askeri görevler gerçekleştirmek" için kullanılması.
Tepkiler
Eski Başbakan Paul Keating'e göre, Avustralya'nın AUKUS savunma paktına katılması, ülkenin askeri kontrolünü Washington'a devretme ve "ABD'nin 51. eyaleti" olma riskini taşıyor. Avustralya'nın Çin ile hiçbir sorunu olmadığını söyleyen eski başbakan, ABD ve İngiltere ile askeri ittifaka katılarak ülkenin Çin'in Asya Pasifik bölgesinde artan gücüne karşı kendisini saldırganlığın hedefi haline getirdiğini savunuyor.
Yine AUKUS karşıtlığıyla bilinen Avustralya Yeşiller Partisi Senatörü David Shoebridge, raporda yer alan tavsiyelerin “ortaklıktan daha çok stratejik teslimiyet” olarak göründüğünü savunarak, Rapordaki önerilerin, Avustralya’nın hem fonlarının hem de üslerinin ABD’ye teslim edilmesi ancak karşılığında herhangi bir denizaltıya sahip olunmaması anlamına geldiğine dikkat çekmişti.
AUKUS anlaşması
AUKUS, 15 Eylül 2021'de Avustralya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından kurulan bir askeri ittifaktır. 3 ülkenin isimlerinin İngilizcedeki kısaltmasından oluşan “AUKUS” adlı güvenlik anlaşmasının Hint-Pasifik bölgesinde güvenliği artırmayı amaçladığı vurgulanmaktadır. AUKUS, Avustralya'nın nükleer enerjili denizaltılar edinmesine yardımcı olmayı, gelişmiş siber mekanizmalar, yapay zeka, kuantum teknolojileri ve deniz altı yetenekleri gibi alanlarda işbirliği yapmayı içermektedir
