Yayını Hazırlayanlar: Zeynep Defne YAVUZ, Burak SIRAKAYA
Somali önemli bir mesele ve zaman zaman konuşmak lazım. Somali, Afrika ve Orta Doğu coğrafyasında çok kritik bir yerdedir. Coğrafyanın siyasetini konuşmak gerekiyor. Somali bölgesi stratejik bir lokasyondur. Dünya haritasına karşısından baktığınızda doğu-batı ve kuzey-güney arasındaki kesişim noktasında yer almaktadır. Dünya ticaretinin akışını düşündüğünüzde, Somali bu akış noktalarının tam merkezinde yer alıyor. Bu konumundan dolayı her zaman rekabet söz konusudur. Osmanlı Devleti’nin bu bölgede Portekizle deniz savaşları yaptığını biliyoruz. Sonrasında İngiliz ve Fransız sömürge güçlerinin de rekabet ettiğini biliyoruz. Soğuk Savaş döneminde ise Amerikan ve Sovyet güçlerinin bu sahada mücadelesi olmuştu. Eski zamanlardan bu yana dünyada etkisi olan küresel aktörlerin yönetmeye çalıştığı ve birbirleriyle rekabet halinde oldukları bir yerden söz ediyoruz.
Bazı Ülkeler Somali Sahillerini Nükleer Atık Çöplüğü Gibi Kullandılar
1991 yılında Somali’de çıkan iç savaştan sonra güvenlik zafiyeti oluşmaya başladı. Güvenlik zafiyetinden sonra farklı ülkelerin tekneleri bölgeye girerek yasa dışı balıkçılık faaliyetleri başlamasına neden olmuştur. İran, Japonya ve Kore gibi birçok ülkenin gemilerinden radyoaktif atıklar bırakılması ciddi sorun oluşturmuştur. Büyük şirketler bu tarz zehirli atıkları toplayıp, planlı bir şekilde Somali sahillerine bırakıyordu.
Somali Açıklarındaki Deniz Korsanlarının Dünya Ticaretine Etkileri
2006 yılından itibaren bu bölgede ciddi bir korsanlık faaliyeti başlamıştır. Korsanlık faaliyetleri gemiler için çok tehlikeli olduğundan, bu bölgedeki sigorta şirketlerinin sigorta primleri ciddi bir yükseliş göstermiştir. Bu durum dünya ticaretini etkileyecek gelişmelerden bir tanesidir. Bunun sonucunda ABD yönetimindeki bir deniz gücü birçok ülkenin destek vermesi sonucunda savaş gemilerinin gezindiği bir coğrafyaya dönüştü.
Etiyopya, Doğu Afrika’nın Önemli Bir Ülkesidir
Somali kağıt üzerinde bağımsız olsa da tam anlamıyla bağımsızlığını elde edememiş bir ülkedir. Kendi bölgeniz hakkında söz sahibi olmadığınız zaman kontol edemeyeceğiniz sorunlar meydana gelir. Türkiye ve Somali arasında yapılan güvenlik anlaşması sonucunda Somali deniz güçlerinin yeniden inşa edilmesi, Somali için önemlidir. Somaliland Etiyopya’ya liman tahsis ederek o limanda bir donanma gücü oluşturulmasına izin veriyor. Bunun karşılığında tanınmak istiyor. Somaliland 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmiş olsa da uluslararası tanınırlığı yok. Etiyopya Afrika Birliği’nin merkez ülkesi olduğu için bu bölgede onun izleyeceği siyaset, Afrika geneli açısından da belirleyici olabiliyor.
Türkiye Somali’yi stratejik ortak olarak görüyor ve yatırım yapıyor. Somali ordusunu eğitip silahlandırıyoruz. 1992 yılında Somali’ye uygulanan silah ambargosu 2023 yılında son bulmuştur.
Somali’nin Stratejik Önemi
Kenya ve Somali kesişimindeki deniz hattının yakınlarında çok zengin petrol ve doğalgaz yatakları keşfedildi. Bu durum Somali’nin stratejik konumunu daha da güçlü bir hale getiriyor. Stratejik konumu güçlendiren diğer bir faktör ise Çin’in yapmış olduğu Kuşak Yol Projesi’dir. Projedeki güzergah Somali’den geçtiği ve diğer ayağı Afrika’ya uzandığı için büyük önem arz ediyor. Çin, Rusya ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi büyük güçler burada girişim başlatma peşindeler. Türkiye, Somali ile yaptığı anlaşmada oldukça avantajlı bir konum elde etmiş oluyor.
Somali için bu anlaşmanın zaten yapılması gerekiyordu. Somali’nin deniz gücü ve donanma oluşturarak karşılaştığı sorunların bir an önce önüne geçmesi gerekiyor.
*Serhat Orakçı
EĞİTİM BİLGİLERİ
2001 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İktisat Bölümünde lisans eğitimini tamamladı.
2008 yılında Johannesburg Üniversitesi Güney Afrika’da yüksek lisansını yaptı.
2020 yılında İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde Bölgesel sorunlar ve ulusal entegrasyon konusunda doktorasını tamamladı.
İŞ DENEYİMİ
2008-2015 yılları arasında (İHH) İnsani Yardım Vakfı’nda Sudan Proje Koordinatörlüğü ve Afrika Koordinatörlüğünü yaptı.
2016-
İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (İNSAMER) Afrika Çalışmalarını yürütüyor.
YAYINLANAN KİTAPLARI
‘The Ottoman Legacy in South Africa’ (2011 yılında Lambert Publishing tarafından yayılandı)
Türkiye-Afrika İlişkileri: Tarihi Süreç, Yaklaşımlar ve Beklentiler başlığıyla 2018 yılında yayınlandı
Diğer İçerikler
