Adres :
Aşağı Öveçler Çetin Emeç Bul. 1330. Cad. No:12, 06460 Çankaya - Ankara Telefon : +90 312 473 80 41 - +90 530 926 41 13 Faks : +90 312 473 80 46 E-Posta : sde@sde.org.tr
KIRGIZİSTAN Otoriter Merkezileşmeye Karşı Merkezkaç Direnişinin Gölgesinde Siyasal İktidarsızlık
Kırgızistan’da siyasal sistemin işleyişinin ele alındığı bu çalışmada öncelikle siyasal hayatta belirleyici olan tarihsel, sosyal ve ekonomik dinamiklerin üzerinde durulmakta, bu arkaplanın bağımsızlıktan bu güne nasıl bir yönetim yapısı ve iktidar-muhalefet ilişkisi doğurduğu incelenmektedir. Çalışmanın son bölümünde 2005 yılındaki iktidar değişiminden sonra yaşanan siyasal gelişmeler ışığında Nisan 2010 olayları ve olası sonuçları sorgulanmaktadır. Kırgız toplumunun karakteristik özelliği kabile kültürünün gerek sosyal, gerekse yönetim yapısında belirleyici rol oynamasıdır. Kırgız kabileleri Ong (sağ) ve Sol kanat olmak üzere iki büyük ittifaka bölünmüştür. Eski Cumhurbaşkanı Akayev döneminde siyasal merkezin titrek meşruiyeti kuzeyli Cumhurbaşkanı – güneyli Başbakan olarak oluşturulmuştu. 2005 yılındaki iktidar değişiminden sonra yeni Cumhurbaşkanı Bakiyev bunu güneyli Cumhurbaşkanı – kuzeyli Başbakana dönüştürdü. 2005 yılındaki iktidar değişimi kuzeyin iktidar monopolüne karşı, bazı kuzeyli liderlerin desteğini alan bir güneyli dalga olarak gelişme gösterdi. 2010 yılındaki iktidar değişiminde ise ön planda kuzeyli politikacılar boy gösterdiler. Sovyet dönemi bir yandan ülkeyi çok etnili bir demografik yapıya büründürürken, kabile bağları üzerinde büyük bir dönüşüm yaşanmadan kuzey – güney farklılaşmasını da pekiştirmiştir. Sovyet sisteminden kalan ekonomik ağa bağımlılık sürerken, gereksinim duyulan finansmanın Batılı ülkelerden karşılanması zorunluluğunun ortaya çıkardığı çarpıklık, bağımsızlık sonrası Kırgızistan ekonomisinin belirleyici özelliği olmuştur. 2010 olaylarının en önemli içsel nedenleri; ülkedeki siyasal kurumların muhalefeti büsbütün dışarıda bırakacak şekilde yeniden formüle edilmesi ve buna duyulan tepkiye yaygın bir desteğin oluşmasını sağlayan kamu hizmetlerine yapılan yüksek zamlardır. Bakiyev’in, iktidardan çekildiğini kabul etmesi ile geçici hükümetin ülkede otorite sağlaması kalaylaşacaktır. Ancak bugünkü yapısıyla hükümetin nispeten zayıf isimlerden oluşması, Rusya’nın yakın desteğine gereksinim duymalarını ve ülkenin Rusya’nın nüfuzuna girmesi sonucunu doğurabilir. Bu destek sağlanamadığı takdirde iktidar dengelerinin yeniden oluşturulması zaman alabileceği gibi çatışmacı bir süreci de başlatabilir.
03 Nisan 2010 11:14