Giriş
Dünyanın ve ülkemizin yaşadığı birçok felaketten insanları korumak, kurtarmak yanında insanların yaşadığı bireysel felaketlerde de insanlara yardımcı olmak, teröre karşı destek almak önemlidir.
Son yıllarda adli olaylarda koku önemli olmuştur. Güncel olarak yaşadığımız COVID-19 (SARS-CoV-2) hastalığının kişilerde tespitinde havaalanlarında veya toplu yaşama yerlerine giriş alanlarında köpeklerden yararlanma konusunda araştırmalara girişilmiştir.
Askeri olaylarda köpek, arı, at, yunus, fok, karga, fil, vd. ele alınmış, görev hayvanları olarak yararlanma yoluna gidilmiştir.
Son yaşadığımız deprem felaketi acılarımızı artırmış, unutulmaz yaralar açmıştır.
Görev Köpekleri
Günlük yaşama olduğu kadar felaketlere de hazır tedbirli bir ortam yaratmalıyız. Bu görevlerden tedbirlerden biri de koku köpekleri üretimi, hazır olarak tutulması ve yedeklenmesidir. Köpek eğitimi ayrı bir uzmanlık gerektirir, eğitimlerin bir çok alanı vardır. Bunları aşağıda biraz açacağız. Alınacak tedbirlerden bir diğeri köpeklerle ilgilenen, köpek beslenmesi, refahı ve psikolojisini bilen Eğitmen ve Psikolog Veteriner Hekim sayısının artırılmasıdır. Gerek eğitimli köpek ve gerekse eğitmen ve psikolog veteriner hekim yetiştirilmesi bir günlük, para ile satın alınacak konulara uzaktır, tedbir alınıp şimdiden başlanırsa 5 yıl sonraya biraz yol alınmış olunur.
Koku köpekleri
Koku köpekleri depremde ölen ve yaralananları, sıkışanları, kaybolan insanları (dereye düşme, bataklıkta kaybolma, ormanda ve dağda kaybolma, kayak ve trening amaçlı sporlarda kaybolma, kaçırılma vb.) durumunda bunları bulmak, güvenlik güçlerinden kaçanları yakalamak, narkotik suçluları ve materyallerini yakalamak, hasta insanların hastalıklarının teşhisinde, güçsüz ve yardıma muhtaç insanlara göz kulak olmak, arkadaşlık etmek amacıyla yetiştirilirler. Bu amaçla, AKUT, Kızılay, Savunma Sanayi, Askeri Birlikler, Polis Emniyet Birimleri, İtfaiye, Sağlık Bakanlığı, Tarım Bakanlığı, Sivil Kuruluşlar, Aile Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı alanında her ilde ayrı ayrı yaygın olarak kullanılabilecek bu hayvanların yetiştirilmesi, mevcut halde tutulması gerekmektedir. Her ilimizde söz konusu bu kuruluşlar için gereken miktarda üretimin ve eğitim yapılması “merkezi yetiştirme ve eğitim merkezi” yapılanması ihtiyaç haline gelmiştir. Yurt dışından satın almak yerine elimizde mevcut tutmak ve geliştirmek, sayısını artırmak gerekmektedir.
Sadece kan, kemik, doku, narkotik materyaller için eğitmek yerine gerek sağlık ve gerekse psikolojik nedenlerle yetiştirmek gerekmektedir. Görev köpekleri;
1-Kan Arama Köpekleri
2-Afad Köpekleri
3-Ceset Arama Köpekleri – Canlı Arama Köpekleri
4-Kadavra Köpekleri
5-Bomba – Mayın Arama Köpekleri
6-Polis Köpekleri - Narkotik Köpekleri
7-Jandarma Köpekleri- Sahil Güvenlik Köpekleri
8-Gümrük Köpekleri
9-İtfaiye Köpekleri
10-Acil Yardım, Psikolojik Destek, Terapi Köpekleri
11-Görmeyenlere Destek Köpekleri
12-Casus Köpekleri
gibi alanlarda değerlendirilebilmektedir. Her birinin ayrı eğitimi ve eğiticisi vardır.
Ülkemiz şehir ve ilçe sayısı, sınırlarımız uzunluğu, yurt dışı faaliyet alanlarımız düşünülerek her yıl en az üç binden fazla köpeğin (arama-bulma, sağlık, güvenlik, psikolojik ve yardım hizmeti amacıyla) eğitilmesi gerekmektedir. Aynı anda 50 ve bazı felaketlerde 500 yetişmiş köpeğin ve onun sahibi uzmanın aynı anda göreve çıkması gerekmektedir. Bu eğitimler ve ihtiyaç olan köpek ve ırkları da düşünüldüğünde doğrudan yurt dışından temin edilip eğitilmesi ve uyumlandırılması yerine ülkemizde çoğaltılan, yetiştirilen, selekte edilen köpeklerin bulunması ve öncelikli olması gerekmektedir. Yüksek sayıda ihtiyaçlar durumunda bunları sevk ve idare eden bir o kadar da kişinin hazır olması gerekir. Köpek eğiticilerinin de aynı zamanda yetiştirilmesi gerektiğinden insan faktörü açığı da kapatılmalıdır. Bu konularda uzman eğitimleri şarttır.
Afetlerde Arama- Kurtarma ve Ceset Arama Köpekleri
Arama ve kurtarmada göçük altında, çığ çamur toprak altında gömülü, su içinde olan insanların canlı olarak kurtarılabilmesi için zaman çok önemlidir. Zaman kritik olduğundan insanları canlı bulmak paha biçilmezdir. Arama kurtarma ekiplerinin teçhizatları çok önemlidir. Beton kırma ekipmanı, motorlu el testereleri, tuvalet çadırları, yiyecek, su, barınak, güç, tıbbi ekipmanı, enkaz yığınının içinden gelen zayıf sesleri algılayabilen sismik dinleme cihazları, açıklıkları araştıran genişletilebilir dijital kameralar ve en önemlisi yüksek eğitimli köpekleri olmalıdır. Ekip değerlendirilirken köpeğin performansı, bakıcının performansı ve bilgisi, köpek ve bakıcının ekip olarak performansı ele alınır. Köpeklerin performansı 2 yıla varan bir eğitimin ürünüdür. Kullanılan köpeklerin çoğu çoban veya avcı ırklardan gelmektedir. Fiziksel, zihinsel ve anatomik olarak sağlıklı olmalıdır. Köpekler, vahşi ve kentsel ortamlarda test edilir. Ülkemizde ilk aşamada hedefimizin her ilçede en az 3 köpekten 3000 arama kurtarma-ceset ve kan köpeğine ulaşmak olması gerekir. Daha sonra en kısa sürede sayı on bine ulaştırılmalıdır. Kahramanmaraş merkezli depremde 10 ilde 13 milyon 421 bin insan zarar gördü, binlercesi vefat etti, yaralandı. İstanbul nüfus sayısı ise 15.5 milyon olup olması öngörülen depremden etkilenecek sayı bunun üzerindedir. Temin ve eğitimlerin en az iki yıl sürdüğünü düşünerek Arama Kurtarma Ekiplerini (personel, eğitmen ve eğitimli köpek) hemen oluşturmaya başlamalıyız.
Kaynaklar
1.Sakallıoğlu E, 2024. Görev köpeklerinin yetiştirme ve eğitim süreci. S.635- 654. Editörler: Gültekin YILDIZ ve. Hamit HANCI. Adli Veteriner Hekimlik. Seçkin Yayıncılık San. Ve Tic. A.Ş. ISBN 978-975-02-8882-1. 1.Baskı: Kasım 2023. S1-720
2.Yıldız G. 2023. Afetlerde Arama-Kurtarma ve Ceset Arama Köpekleri. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilileri Fakültesi Dergisi, 2023, 8(2): 661-667 ISSN:2458-9799. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ikcusbfd/issue/78150/1257016
3.Yıldız G, Örsçelik EÜ. Hancı İH, Yılmaz MA. 2023. Görev Hayvanları. P677-702. Editörler: Gültekin YILDIZ ve. Hamit HANCI. Adli Veteriner Hekimlik. Seçkin Yayıncılık San. Ve Tic. A.Ş. ISBN 978-975-02-8882-1. Birinci Baskı: Kasım 2023. S1-720
Diğer İçerikler
