Son zamanlarda Afganistan ve Pakistan arasında inişli çıkışlı ilişkiler gözlemleniyor. En son Pakistan’ın Afganistan’a hava saldırısı, ikili ilişkilerde gerilimi daha da artırdı. Bu olaydan sonra Afganistan Taliban yönetiminin Dışişleri Bakanı Amir Han Muteki, Hindistan Dışişleri Bakanı’nın yardımcısı ile Katar’da görüştü. Bu olaylar yaşanırken iki ülkenin farklı yetkilileri birbirlerini suçlamaya devam etti. Son günlerde ise Pakistan istihbaratının üst düzey yetkililerinin Ankara’da Taliban’a muhalif liderlerle bir araya geldikleri gündemde. Bu görüşmenin arka planında ne olduğu, bir tehdit mi yoksa sadece bir mesajdan mı ibaret olduğu sorusu da merak konusu.
Pakistan Milli Güvenlik İstihbarat Teşkilatı'ndan (ISI) üst düzey bir heyet, cumartesi günü Ankara’da Afganistan'ın eski yetkilileri ve muhalif liderlerle görüştü.
Bu görüşmeler, Salahuddin Rabbani, Abdürreşid Dostum, Abdurrab Rasul Sayyaf, Muhammed Muhakkik ve Kerim Halili gibi isimlerin katılımıyla gerçekleştirildi.
Elde edilen bilgilere göre bu görüşmelerin amacı, Pakistan’ın Taliban karşıtı siyasi muhaliflerle etkileşimini artırmaktır. Ayrıca, bu grupların İslamabad’da siyasi ofisler açması ve Pakistan Taliban Hareketi (TTP) ile mücadelede ortak iş birliği konularının da gündemde olduğu belirtiliyor.
Kaynaklara göre benzer bir ziyaret daha önce de yapılmış; bu, son üç ay içinde Pakistan’ın üst düzey heyetlerinin Türkiye’ye gerçekleştirdiği ikinci ziyarettir. Peki, Taliban’ın en iyi dostu olarak bilinen Pakistan neden muhalif liderlerle bir araya geliyor?
Pakistan’ın Afganistan’daki Hayalleri, Hayalden Öteye Geçmedi
Bilindiği üzere Pakistan, Taliban’ın gerek kuruluş aşamasında gerekse Taliban’ın birinci döneminde Taliban yönetimini resmiyette tanımış ve sarsılmaz bir destek vermiştir. ABD’nin Afganistan işgali sonrası Pakistan, çift taraflı bir politika izleyerek yine Taliban’ı desteklemekten vazgeçmemişti. 15 Ağustos 2021 yılında Taliban’ın ikinci kez iktidara gelmesi, Pakistan için sadece Taliban’ın değil, aynı zamanda Pakistan’ın da zaferiydi. Hatta Taliban, Kabil’i ele geçirir geçirmez şu an hapiste olan eski Pakistan İstihbarat Şefi Hamid Han da Kabil’de zafer kahvesi içti. Fakat belli ki Afganistan’da içtiği kahvenin hatırı onu daha çok süründürecekti. Evet, Taliban iktidara gelmişti ve Pakistan’daki yönetim de bir o kadar mutluydu; eski yönetimle çözemediği sorunları çözecekti, Durrand sınırı sorunu kapanacaktı, Pakistan Talibanı (TTP) Pakistan yönetimi ile müzakere masasında oturacaktı, Pakistan Afganistan’da herkesten daha çok etki sahibi olacaktı ve… Ancak bu planların hiçbiri gerçekleşmedi. Taliban askerleri, Afganistan-Pakistan sınırında Pakistan askerlerini öldürdü. TTP'nin Pakistan'daki saldırıları arttı. Taliban yetkilileri, Durrand Sınır Hattı'nı tanımadıklarını belirterek bir gün Afgan topraklarının tamamını geri alacaklarını söyledi. Üstelik Taliban, Pakistan'ın en büyük düşmanı ve rakibi olan Hindistan ile diplomatik ilişkileri geliştirdi.
Böyle bir ortamda ISI yetkililerinin Taliban muhalifleriyle görüşmesi, Pakistan’ın Afganistan’da bir taraftan Taliban’a net bir mesaj gönderirken diğer taraftan da Pakistan’ın Afganistan’daki etkisinin son derece azaldığını ve yeni ittifaklar ile dostluklar arayışında olduğunu gösteriyor.
Pakistan istihbaratının Taliban’a muhalif liderlerle Ankara’da görüşme haberi ardından farklı mecralarda tepkileri de beraberinde getirdi. Bu durum sosyal medya kullanıcıları tarafından iyi veya kötü olarak değerlendirilirken en dikkat çekici açıklama ise ABD’nin eski Afganistan Özel Temsilcisi Halilzad’tan geldi.
ABD'li Halilzad Çok Kızgın: “Son Derece Olumsuz Bir Gelişme”
ABD'nin eski Afganistan Özel Temsilcisi Zalmay Halilzad, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda Pakistan'ın İstihbarat Teşkilatı (ISI) yetkililerinin, şu anda Türkiye'de yaşayan eski Afgan liderlerle görüştüğüne dair raporlar olduğunu duyurdu.
Bir zamanlar ABD’nin Afganistan işgalinde ABD’nin bir numaralı adamı olarak Afganistan’da önemli görevler üstlenen Halilzad, eğer bu iddialar doğruysa bunun son derece olumsuz bir gelişme olduğunu belirterek, "Bu, İslamabad'ın eski Afgan yetkilileri propaganda aracı olarak kullanmak ve genç Afganları şiddet ve ölümü yaymak için birer ajan olarak işe almak istediğini gösteriyor," dedi.
Taliban’ın ikinci kez iktidara gelmesini sağlayan ve Taliban ile ABD’nin Doha görüşmelerinde ABD tarafını temsil eden Halilzad, "Pakistan güvenlik kuruluşu büyük ihtimalle bu liderleri ve yeni militanları Taliban ile pazarlık kozuna dönüştürüp tavizler koparmaya çalışacak, ardından da onları terk edecektir. Nitekim bazıları geçmişte bu durumu bizzat tecrübe etti," ifadelerini kullandı.
Afganistan’da ve Afgan Halkı Nezdinde Yeri Olmayanlarla Görüşmek Ne İşe Yarar?
Afganistan’da yıllardır süregelen siyasi ve güvenlik krizleri, ülkenin geleceğini belirleme konusunda temel aktörlerin rolünü daha da kritik hale getirmiş durumda. Ancak Afgan halkının desteğini kaybetmiş, geçmişte etkili olamayan veya sahadaki dinamiklerden kopmuş isimlerle gerçekleştirilen görüşmelerin ne ölçüde anlamlı olduğu ayrı bir tartışma konusu.
Afganistan’daki siyasi ve toplumsal yapıyı şekillendiren unsurlar artık geçmişten oldukça farklı olduğu aşikâr. Bugün veya yarın sahada söz sahibi olan aktörler, meşruiyetlerini halk desteğinden alacaklardır. Bu nedenle Afgan halkı nezdinde etkisi kalmamış kişilerle yapılan görüşmelerin, siyasi bir çözüm üretmekten ziyade sadece belirli çıkar gruplarının pozisyonlarını güçlendirmeye yönelik hamleler olduğu düşünülebilir.
Son olarak, Afganistan'da kalıcı barış ve istikrarın tesisi, toplumun tüm kesimlerini temsil eden ve halkın gerçek beklentilerini yansıtan aktörlerle doğrudan, kapsayıcı bir diyalog kurulmasına bağlıdır. Sahadaki gerçeklikleri görmezden gelen ya da halkın iradesinden kopuk yürütülen her türlü girişim, sürdürülebilir çözümler üretmekte yetersiz kalacaktır.
Abdul Satar Kawa
Diğer İçerikler
