Bangladeş’te Halk Ayaklandı, Ordu Yönetime El Koydu, Başbakan Hasina Hindistan’a Kaçtı
Bangladeş Başbakanı Şeyh Hasina Wazed, eşi benzeri görülmemiş protestoların ardından ülkeden kaçtı. Bu protestolarda yaklaşık 300 kişi hayatını kaybetti ve binlerce kişi yaralandı. Bu durum, onun 15 yıllık iktidarının sonunu getirdi.
Bangladeş Ordu Komutanı General Waker-Uz-Zaman, Hasina'nın istifasını televizyon konuşmasında duyurarak, yakında bir geçici hükümetin kurulacağını belirtti. Bazı medya raporları, henüz teyit edilmemiş olmakla birlikte, 76 yaşındaki Hasina'nın bir askeri helikopterle Hindistan'a gittiğini iddia etti.
Dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi olan Bangladeş, haftalardır hükümet işlerinde savaş gazilerinin torunlarına belirli bir yüzde ayıran tartışmalı kota sistemi nedeniyle protestoların etkisi altında. Bu sistem, Başbakan Hasina'nın siyasi destekçilerini memnun etme çabası olarak algılandı. Ölümcül öğrenci protestoları, Hasina'nın istifasını talep eden bir harekete dönüştü. Hasina, Ocak ayında muhalefetin boykot ettiği bir seçimde üst üste dördüncü hükümetini kurmuştu.
23 Haziran'da ordu komutanı olan Zaman, davet ettiği büyük siyasi partilerin liderleriyle çok anlamlı görüşmeler yaptığını ve gelecekteki adımları görüşmek üzere Cumhurbaşkanı Mohammed Shahabuddin ile yakında görüşmeyi planladığını bildirdi. "Ülke devrim niteliğinde bir dönem yaşıyor," dedi Waker-Uz-Zaman. Ulusa, tüm cinayetler ve adaletsizlikler için adalet sağlanacağına dair güvence vererek, halkın orduya güvenmesini istedi. Zaman, sabır ve şiddetsiz iş birliği çağrısında bulunarak sorunları birlikte çözmeyi önerdi. Ayrıca halkı barışçıl yollarla dönmeye çağırdı.
Bangladeş'te haftalardır devam eden protestolar ve şiddet olayları sürüyor. Öğrenci aktivistler, geçen ay başlayan ülke çapındaki şiddet olayları arasında Pazartesi günü Dakka'ya yürüyüş çağrısında bulundu. Pazar günü ülke genelinde meydana gelen ölümcül çatışmaların ardından protestocular, Hasina'nın istifasını talep etti. Bu çatışmalarda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti.
Pazar günü, Bangladeş'in son dönem tarihindeki protestolarda bir günde en yüksek ölüm sayısına ulaşıldı; bu sayı, 19 Temmuz'da iş kotalarına karşı protesto yapan öğrencilerin ölüm sayısını geçti. Geçen ay, öğrenci gruplarının hükümet iş kotalarına karşı başlattığı şiddet olaylarında en az 150 kişi öldü ve binlerce kişi yaralandı.
Hükümet, Pazar günü süresiz ülke çapında sokağa çıkma yasağı ilan etti ve Pazartesi günü başlayan üç günlük genel tatil ilan etti. Hafta sonu boyunca hükümet binalarına, Awami Birliği parti ofislerine, polis karakollarına ve kamu temsilcilerinin evlerine yönelik saldırılar ve kundaklama olayları yaşandı; ülkenin yarısından fazlasında şiddet olayları rapor edildi.
Bangladeş'te Öğrenciler Neden Protesto Ediyor?
Öğrenci protestoları, esas olarak Bangladeş'in 1971 bağımsızlık savaşından savaş gazilerinin akrabalarına hükümet işlerinin %30'una kadarını ayıran kota sisteminin kaldırılması talebiyle başladı. Geçen ay sonlarında başlayan protestolar, ülkenin en büyük üniversitesi olan Dakka Üniversitesi öğrencilerinin polisle çatışması ve karşı protestolarla kötüleşti. Öğrenciler, protestolarının barışçıl olduğunu, ancak Başbakan Hasina'nın iktidardaki Awami Birliği partisinin öğrenci kanadı tarafından saldırıya uğradığını iddia etti.
Protestocular, kota sisteminin ayrımcı olduğunu ve Hasina'nın siyasi destekçilerine orantısız bir şekilde fayda sağladığını savundu. Bunun yerine, liyakat esaslı bir sistem getirilmesini talep ettiler.
Yüksek Mahkeme İş Kotası Hakkında Ne Dedi?
Başbakan Hasina'nın hükümeti, 2018'de yaygın öğrenci protestolarının ardından iş kotalarını askıya almıştı. Ancak geçen ay, savaş gazilerinin akrabaları tarafından açılan davalar üzerine bir yüksek mahkeme kararı, bu kararı bozarak kotaları yeniden yürürlüğe koydu. Bu durum, hükümet işlerini elde etme şanslarının adil olmayan bir şekilde azaldığını savunan öğrencilerin geniş çaplı protestolarına yol açtı.
Hasina Bangladeş’te LGBT bireylere devlet kontenjanı tanıdı
21 Temmuz'da Yüksek Mahkeme, hükümet işlerinin %93'ünün liyakata dayalı olarak dağıtılacağına, %5'inin savaş gazilerine ve kalan %2'sinin etnik azınlıklara, trans bireylere ve engellilere ayrılacağına karar verdi.
Şeyh Hasina Neden İstifa Etti?
Öğrenci protestoları, Bangladeş'in yönetiminde ve ekonomisinde önemli sorunları ve ülkedeki gençliğin işsizlik nedeniyle yaşadığı hayal kırıklıklarını ortaya çıkardı. İş fırsatları talebiyle başlayan talepler, Hasina'nın protestocuları "terörist" olarak nitelendirmesi ve polise gördüğü yerde ateş açma emri vermesiyle öfkeye dönüştü.
Hafta sonu boyunca, hükümet binalarına, iktidardaki Awami Birliği parti ofislerine, polis karakollarına ve kamu temsilcilerinin evlerine yönelik yaygın saldırı ve kundaklama raporları ortaya çıktı. Pazar günü, en az 95 kişinin, hem protestocu hem de polis memuru dahil, hayatını kaybettiği çatışmaların en ölümcül günü oldu.
Bangladeş İçin Sırada Ne Var?
Ordu Komutanı General Waker-Uz-Zaman, televizyonda yaptığı konuşmada bir geçici hükümetin kurulacağını duyurdu. Kontrolü ele aldığını ve halkın kendisine güvenmesini istediğini belirtti. Ordunun geçici hükümette bir rol oynayıp oynamayacağı belirsizliğini koruyor.
Medya raporlarına göre, Hindistan-Bangladeş sınırında güvenlik önlemleri artırıldı ve potansiyel şiddet olayları konusunda endişeler bulunuyor. Bu, Başbakan Hasina'nın, Dakka'nın kuruluşundan bu yana yakın ilişkiler sürdürdüğü komşu ülke Hindistan'a sığındığı haberlerinin ardından geldi. Hindistan, Bangladeş ile 4000 km'den uzun bir sınırı paylaşıyor.
Öğrenci protestocularının gösterilerini durdurup durdurmayacağı ve yeni geçici hükümetin oluşumunda ne rol oynayacakları belirsizliğini koruyor.
