Çin, Keşmir Çatışmasında Neden Pakistan’ın Yanında Yer Alıyor?
Himalaya Dağları’nda yer alan bölge, Hindistan, Pakistan ve Çin arasında tansiyonu yüksek bir nokta olarak sayılıyor. Yoğun bir nüfusa sahip Keşmir vadisini ve Cammu şehrini çevreleyen bir alanı yöneten Hindistan, eyaletin batısında bir kısım toprağı yöneten Pakistan ve kuzeyde küçük bir nüfusa sahip yüksek rakımlı bir alanı yöneten Çin arasında paylaşılmış durumda.
Çin, şu an Dimşuk, Shaksgam Vadisi ve Aksay Çin bölgesini yönetirken, Hindistan, 1962 yılındaki Hindistan- Çin savaşı sırasında Aksay Çin’i ele geçirmesinden bu yana Çin’in sahip olduğu bu bölgeye dair anlaşmazlık çıkarmaya çalışıyor.
Çin- Pakistan ilişkileri
Çin ve Pakistan arasında, Yeni Delhi’yi uzun zamandır rahatsız eden ortak çıkarlar bulunuyor. Çin, Pakistan’ı “İpek Yolu” olarak bilinen girişiminde kilit bir bağlantı yolu haline getirmek istiyor. Aynı zamanda Çin tarafından inşa edilen Pakistan’ın Gwadar Limanı’ndaki Sengan bölgesiyle ilgili çeşitli çalışmalar da başlamış durumda.
Şarku’l Avsat tarafından edinilen bilgiye göre Çin- Pakistan Ekonomi Koridori olarak bilinen bu projenin, 46 milyar dolara mal olduğu tahmin ediliyor. Proje, Pakistan’ın Keşmir bölgesi üzerinden geçiyor ve Çin kara, deniz ve demir yollarına ve boru hatlarına bağlanıyor. Çin’e de Hint Okyanusu’na geçiş izni veriyor.
Bu sebeple de Hindistan açısından yeni bir tehdit oluşturuyor. Koridor ayrıca, İslamabad’ın Yeni Delhi ile savaşa girmesi halinde Çin’in hızlı şekilde Pakistan tarafına yardım sağlamasına izin verecek.
Çin Devlet Başkanı yardımcısı Wang Qishan, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri güçlendirmek için geçtiğimiz Mayıs ayında Pakistan’ı ziyaret etti. Qishan, Pakistan Başbakanı İmran Han ile bir araya geldi. Çin’de yayın yapan China Daily gazetesine göre taraflar, tarım, gümrük ve doğal afet hususunda ikili işbirliği anlaşmaları imzaladı.
Çin, Keşmir’in Pakistan tarafından yönetilen kısmına dair stratejik projelerde giderek daha fazla yer alırken, Çin- Pakistan ittifakının Keşmir’de Hindistan’ın boğazını sıkabileceği de açıkça belirtilir hale geldi. Dolayısıyla iki ülkeden herhangi biriyle savaşın patlak vermesi halinde Hindistan, karşı cephede yer alacak.
İki ülkenin kısa bir savaşa girdikleri 1962 yılından bu yana Hindistan ve Çin arasında anlaşmazlığa sahip sınır hususunda sonuçsuz görüşmeler yapılıyor.
Çin- Hindistan Savaşı
Ekim 1962’de iki ülke arasında savaş başladı. Savaş, Çin- Hindistan sınır çatışması olarak da biliniyor. Hindistan, Çin’nin Tibet’i Sincan bölgesine bağlamak için inşa ettiği bir karayolunda askeri kontrol noktası kurdu.
Tartışmalı Himalaya Dağları’ndaki sınır, Aksay Çin bölgesinin kontrolünün yanı sıra savaş için de önemli bir bahaneydi. 1959 yılında Tibet ayaklanması sonrasında sınırda çok sayıda şiddet olayı yaşandı. Hindistan, Dalay Lama’ya sığınma izni verirken savaş, 21 Kasım 1962 tarihinde Çin’in zaferiyle sona erdi.
Çin ve Hindistan uzun bir sınır hattını paylaşıyor. Aksay Çin, sınırın batı kesiminde bulunuyor. Tibet’in sert iklimi nedeniyle, Çin’in Tibet ile Sincan'ı birbirine bağlayan bir yol inşa etmesi adımı zaman zaman sekteye uğradı.
Bölgenin, federal bir idare altında iki farklı idari bölgeye bölünmesi (Cammu Keşmir ve Ladakh) hususundaki Hindistan yasa tasarısı kapsamında ise Cammu Keşmir’in özel bir yasama konseyi altında kalmasına karar verildi.
Ladakh’a dair anlaşmazlık
Fransız Haber Ajansı’na (AFP) göre Pekin, Hindistan’ın Keşmir’de ağırlıklı olarak Budist nüfusa sahip olan Ladakh bölgesini Yeni Delhi tarafından doğrudan kontrol edilen bir bölgeye dönüştürme kararını sert bir dille eleştirdi.
Hindistan ise Çin’in bölgenin 38 bin kilometrekarelik kısmını yasadışı olarak işgal ettiğini savunuyor. Pekin, Hindistan’ın kuzeydoğusunda Arunaçal Pradeş eyaletinden 90 kilometrekarelik bir hak talep ediyor.
Çin kuvvetleri, Ladakh’ın kuzey kesimlerine birkaç kilometre ilerleme kaydederken, Eylül 2014’te Hindistan ile Çin arasındaki sınır bölgesi, 2 haftalık bir gerginliğe tanık oldu.
(Şarku’l Avsat)
