Toplam nüfusu 75 milyonu bulan beş ülkeyi (Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Türkmenistan) kapsayan Orta Asya bölgesi, uluslararası oyuncuların bu yüksek potansiyele sahip pazarda yer kapmak için mücadele etmesiyle e-ticaret patlaması yaşamaya hazırlanıyor.
bne IntelliNews’in dünya Bankası verilerine göre, Orta Asya ülkelerinin GSYİH'si geçen yıl %5,6 büyüdü, 2024'te %4,3 artması ve önümüzdeki yıl %5 büyümesi öngörülüyor. E-ticaret, pazarların (çarşıların) ve bağımsız mağazaların birincil ticaret biçimi olarak hakim olduğu bölgede modern perakende mağaza zincirlerinin düşük penetrasyonu nedeniyle özellikle hızlı bir büyüme yaşıyor.
Orta Asya'da büyüyen e-ticaret pazarı, yerel, küresel ve bölgesel olmak üzere çeşitli aktör grupları arasında rekabete sahne oluyor.
Amazon ve Alibaba gibi küresel pazar yerleri teknik olarak Orta Asyalı tüketiciler için erişilebilirdir ancak hızlı teslimat için yerel altyapı geliştirmemiştir, bu da popülerliklerini sınırlar. Rusya merkezli Wildberries gibi bölgesel oyuncular, yerel lojistiğe yatırım yaparak ve platformlarını yerel satıcılar için daha erişilebilir hale getirerek önemli bir ivme kazandılar.
Kaspi.kz ve Uzum gibi yerel şirketler şu anda bölgenin en büyük ülkelerindeki e-ticaret pazarlarına liderlik ediyor, ancak yerel tüketicilerin giderek daha fazla çevrimiçi alışverişe yönelmesiyle bölgede artan rekabet yaşanacak.
Orta Asya'nın en büyük ekonomisi olan Kazakistan'da e-ticaret pazarı 2023'te 4,6 milyar dolara ulaşarak perakende cirosunun yaklaşık %13'ünü oluşturdu; 2020'de ise bu oran sadece %4'tü. Aynı zamanda dijital bir banka olan en büyük pazar yeri olan Kaspi.kz, NASDAQ borsasında 20 milyar doları aşan bir piyasa değeriyle listelenmiştir. Kaspi.kz uluslararası genişlemeyi sürdürüyor ve yakın zamanda Türk pazar yeri Hepsiburada'yı satın aldı.
Orta Asya'nın en kalabalık ülkesi olan Özbekistan'da, e-ticaret pazarı 2023'te 1 milyar dolara ulaşarak perakende cirosunun yaklaşık %4'ünü temsil etti. Önde gelen yerel oyuncu Uzum, bu yıl ülkenin ilk teknoloji unicorn'u oldu ve platformdaki satın alımların yarısından fazlasının şeriat uyumlu BNPL (şimdi satın al, sonra öde) hizmeti aracılığıyla yapılmasıyla hızla büyüyor. Bu, gelir seviyelerinin nispeten düşük olduğu ve ağırlıklı olarak Müslüman nüfusun genellikle kredi kullanmaktan kaçındığı Özbekistan için önemlidir.
Nispeten küçük bir nüfusa sahip olan Kırgızistan, 7 milyonluk e-ticaret pazarının 2023'te 359 milyon dolara çıktığını gördü ve perakende cirosunun %6'sından fazlasını oluşturdu. Doğal gaz üretimiyle bilinen Türkmenistan ve Tacikistan'da e-ticaret daha az gelişmiştir ancak önemli bir potansiyele sahiptir.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, e-ticaret ABD'de perakende cirosunun %22'sini ve Çin'de %27'den fazlasını oluşturuyor. Orta Asya ülkeleri bu seviyelere ulaşmak için yıllarca aktif pazar büyümesine hazır durumda.
Rus ve bölgesel pazar lideri Wildberries, halihazırda üç Orta Asya ülkesinde mevcut ve orada lider pozisyonlara sahip. Forbes Kazakistan'a göre Wildberries'in ülkedeki satışları 2023'te üç katına çıkarak 614 milyon dolara ulaştı.
Özbekistan'da Wildberries, yerel üreticilere ürünlerini uluslararası alanda, özellikle Rusya'ya satma fırsatı sunuyor. 2023'te, Özbek satıcıların Wildberries'deki satışları neredeyse iki katına çıkarak 418 milyon dolara çıktı.
Kırgızistan'dan 15.000'den fazla satıcı Wildberries'e kayıtlı ve 2023'te 115 milyon dolarlık satış elde etti. 2024'ün sonlarında Wildberries CEO'su Tatyana Kim, yakında Tacikistan pazarına girme planlarını duyurdu.
Önümüzdeki yıllarda Orta Asya pazarının hızla büyümesi ve e-ticaret penetrasyonunda gelişmiş ülkeleri yakalaması bekleniyor. Tüm ön koşullar mevcut - genç ve büyüyen bir nüfus, gelişmiş mobil internet penetrasyonu, GSYİH ve gelir büyümesi ve aktif yerel girişimciler. Yerel ve bölgesel şirketler halihazırda lider olarak ortaya çıkmış olsa da, önümüzde yoğun bir rekabetin olduğu açık.
Diğer İçerikler
