Sözleşme Sızdı, Bağımlılık Gözler Önüne Serildi
Geçtiğimiz hafta Alman Stern dergisine sızdırılan bir belge, Almanya’nın Mart 2022’de sipariş ettiği 35 adet F-35 için imzalanan sözleşmenin detaylarını ortaya koydu. Yaklaşık 8,3 milyar avroya mal olacak bu alım, ABD’nin Yabancı Askeri Satışlar (FMS) prosedürü kapsamında yürütülüyor. Sözleşmede, Washington’a “ABD’nin ulusal çıkarlarının gerektirmesi halinde” teslimatları bildirimde bulunmaksızın iptal etme veya askıya alma yetkisi tanınıyor.
FMS kapsamında ceza maddeleri bulunmuyor, yasal itiraz yolları ise kapalı tutuluyor. Teslim edilen uçaklarda değişiklik yapılamıyor; bakım ve yazılım güncellemeleri yalnızca Lockheed Martin tarafından sağlanıyor. Sözleşmede açıkça “Müşteri, birlik bakım seviyesinin ötesinde onarım yapamaz” ifadesi yer alıyor.
Yazılım Gizliliği ve Veri Denetimi ABD’de
F-35’lerin yazılımı ABD tarafından sıkı şekilde korunuyor ve dış denetime kapalı. Görev sırasında üretilen tüm veriler Amazon Web Services üzerinden ABD'li yetkililerce erişilebilir hale geliyor. ABD Dış Yardım Yasası kapsamında, bu veriler üzerinde sürekli gözetim sağlanabiliyor. Stern dergisine konuşan kaynaklara göre, “tüm görev planlamaları ABD tarafından izleniyor.”
Avrupa’da F-35 Karşıtlığı Artıyor
Söz konusu bağımlılık, bazı Avrupa ülkelerinde F-35 programından çıkma çağrılarını güçlendiriyor. Özellikle Trump döneminde Ukrayna’ya uydu verilerinin kesilmesi ve ABD’nin Grönland’a yönelik politikaları, Avrupa’da ABD silahlarına olan güveni zedeliyor. Danimarkalı muhafazakâr milletvekili Rasmus Jarlov, F-35 satın alma kararından pişmanlık duyduğunu belirtirken, ABD’nin olası bir kriz durumunda Danimarka’yı silahsız bırakabileceğini söyledi.
Alternatif Arayışları: Rafale ve Avrupa Savunma Projeleri
Kanada ve Portekiz gibi bazı NATO üyeleri, F-35 programından çıkmayı değerlendiriyor. Portekiz’in Fransız Dassault Rafale jetlerine yönelmesi dikkat çekiyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Avrupa’nın stratejik özerkliği için F-35 yerine Rafale gibi ABD dışı çözümlere yönelmesi gerektiğini savundu. Ayrıca, Fransız-İtalyan ortak yapımı SAMP/T hava savunma sisteminin ABD’nin Patriot sistemine alternatif olabileceği konuşuluyor.
