Bir Fransız Yapımı: Sarı Macera

* Köksal Çiftçi

Rahmetli Mehmet Ali Birand’ın bir marka cümlesi vardı. “32. Gün” isimli programını kapatırken izleyicisine şöyle sesleniyordu:

“Aman kimselere randevu vermeyin haftaya biz yine burada olacağız...”

Ekim 2018’de başlayan Sarı Yelekliler Hareketi bu Cumartesi, yani 23 Mart 2019 itibariyle, On dokuzuncu haftasını geride bıraktı.

Başlangıçta perde perde saydığımız eylemleri artık “bölümlere” ayırmak daha mantıklı geliyor.

Çünkü ilk başta akaryakıt zammını ve genelde kötüleşen hayat şartlarını protesto etmek için düzenlenen gösteriler zamana yayılarak bir diziye dönüştü.

Bizde, bu orijinal prodüksiyondan hiç bir bölüm kaçırmamak için, yaklaşık beş aydır “kimselere randevu vermiyoruz” Cumartesi günleri. Zira “Game of Thrones’un” yapımcı ve senarist kadrosuna taş çıkartacak bu “Fransız Yapıtı” bütün dünyanın dikkatini üzerine çekmeyi başardı.

Haliyle, bütün dizilerde olduğu gibi, her bölümün performansı aynı olmuyor.

Bazen artıyor gerilim, bazen düşüyor. Kimi hafta Vandalizm yangın derken özel efektler göz dolduruyor kimi hafta mizansen daha zayıf olabiliyor.

Geriye bakacak olursak bu anlamda hafızalarda kalan bir kaç “efsane” (Kolektör) bölümler vardır.

17 Kasım 2018: Fransa şaşkın

• 287. 710 eylemci 2034 noktayı tutarak Ülkeyi ferç etmişti
• 1 ölü, 14’ü ağır olmak üzere 409 yaralı
• 282 tutuklama, 157 gözaltı

Hemen şunu belirtelim, bunlar resmi veriler, değişik rakamlar dolaştı ve dolaşıyor.

1 Aralık 2018, Paris Yangın Yeri

Fransa’nın önemli sembollerinden, Arc de Triomphe ( Zafer Anıt) 1 Aralık'ta eylemcilerin hışmına uğradı.

İçinde mobilyalar yok edildi, sanat eserleri hasar gördü ve duvarlara türlü sloganlar yazıldı.

Büyük maddi ve manevi zarara yol açan bu olayın ertesi günü Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Anıtı ziyaret ederek kısa sürede onarılması yönünde talimat verdi.

Başkent’in bir çok noktasında yangınlar ve kundaklamalar dünya çapında ses getirdi.

O gün Paris’in göbeğinde yükselen dumanlar tam bir kaos ve gerilla sahnelerini andırıyordu.
Heyecan dolu bölümlerden biriydi.

“Ulusal Tartışma”: konuşma vakti

Tatiller, Yılbaşı ve hükümetin “Büyük Tartışma” (Grand Debat) adıyla ülke çapında düzenlediği resmi ve gayri resmi toplantılar sayesinde tansiyon bir nebze düşmüştü.

Devletin bütün kurum ve kuruluşları ile organize ettiği bu “Büyük Tartışma” halkın talep ve beklentilerini yetkililere birinci elden iletmesi için bir fırsat olarak görenler oldu.

Neticede Hükümetin amaçladığı gibi oldu. Birkaçına Macron’un bizzat katıldığı iki ay süren bu toplantılar esnasında sokak eylemlerine katılımla beraber tansiyon ciddi oranda düştü.

15 Mart günü öngörülen iki aylık süre dolduğunda 10.000’den fazla fiziki toplantı düzenlenmiş ve internet üzerinden milyonu bulan “vatandaş katkısı” elde edilmişti.

16 Mart 2019: Diriliş Sarı Yelek

Tam bu iş tamam, Macron’un “tartışarak çözelim” planı tuttu derken 16 Mart’ta 18. Bölüm oynandı.

“Macron ültimatom, ikinci sezon yeni başlıyor! Seni gelip evinden alacağız!”

Buna benzer sloganlar “Sarı Devrimi” küllerinden doğurmak isteyenlerin iş başında olduğunu gösteriyordu.

Nitekim şiddetin katlandığı, tansiyon yeniden zirve yaptığı bir gün yaşadı, Fransa ve özellikle Paris.

Elitlerin ve burjuvazinin takıldığı meşhur “Fouquet’s” restoranı hedef alınırken, Hugo Boss, Lacoste gibi simge butikler yağmalandı.

Devrilen jandarma araçları, linçten zor kurtulan emniyet mensupları, çocuğuyla beraber yanan binadan son anda çıkartılan anne...

Bütün bu görüntüler kamuoyu tarafından şaşkınlık içerisinde izlendi akşama kadar.

Sadece şaşkınlık değil tabi. Tedirginlik, öfke ve yetkililerden hesap beklentisi yüksek sesle dillendirilmeye başlandı olayların ardından.

“Bunları yapanlar gösterici falan değil... bunlar katillerdir!” diyen İç İşleri Bakanı Christophe Castaner’in istifası muhalefet tarafından istenir oldu.

Başbakan Édouard Philippe “güvenlik güçleriyle ve Devletin simgeleriyle hesaplaşmak istiyorlar. Bu kabul edilemez” derken, Cumhurbaşkanı Macron kış tatillerini yarı keserek Elysée Saray’ına dönmek orunda kaldı.

Tepkiler o kadar sert ve yoğun geldi ki İktidar açısından bazı yeni önlemler kaçınılmaz oldu.

Acil kararlar arasında, başta Paris Valisi Michel Delpuech olmak üzere, yüksek rütbeli polis şeflerin görevlerinden alınmasını sayabiliriz.

Birde geleceğe yönelik, bu görüntülerin bir yaşanmaması için, Ordu’ya başvurma kararı var.

Bu açıklama, deyim yerindeyse, bomba etkisi yaptı.

İç İşleri Bakanından gelen bu anons üzerine, hem muhalefet hem uzmanlar tarafından askerler bu iş için eğitimli olmadıkları ve kararın tehlikeli olduğu vurgulandı.

Hele hele rütbeli bir yetkilinin taşkınlık durumunda “askerler ya kaçacak ya vuracak” ve “bu durumda vur emri verilmeli” demesi ortamı iyice gerdi.

23 Mart 2019: 19. Bölüm Beklentilerin Altında

Gerginliğin tırmandığı, gerilimin had safhada da olduğu bu ortamda gelindi 19. Bölümüne nefes kesen dizinin.

Koltuğu sallanan İç İşleri Bakanı Castaner bir taraftan sert açıklamalar yaparken bir tarafındandır izinsiz bütün yürüyüşlere müdahale edileceğini vurguladı.

Champs Elysée gibi sembolik yerlerin göstericileri kapatılarak koruma altına alınırken, şahin kimliğiyle bilinen yeni Vali, Didier Lallement kamera eşliğinde tedbirleri gözden geçiriyor ve son talimatlarını veriyordu.

Toplam (asker hariç) 65.000 polis ve jandarmayı seferber edildi ve kamuoyuna tekrar tekrar anlatıldı.

Böylece bir hafta önceki olaylardan ne ders çıkartıldığı mesajı ile birlikte, karşı tarafın kamu güvenliği bakımından, ne kadar büyük bir tehdit oluşturduğu sergileniyordu.

Nihayet gün geldi ve biz yine haber kanallarına kilitlendik.

Hemen söyleyelim beklentilerin çok altında kaldı bu bölüm.

Çok aksiyon, hatta şok gelişmeler beklerken aslında genelde sakin geçti Paris’te gösteriler.

Dikkatleri çeken nokta ise taşkınlıkların bu sefer daha çok, Bordeaux, Lille, Montpellier gibi orta büyüklükte kentlerde gözlendi.

Not edilmesi gereken hadiselerden birisi Nice kentinde meydana geldi.

Burada 30-40 kişilik kahraman kolluk kuvvetleri 73 yaşındaki bir bayanı yere düşürerek başından ağır yaraladı. Sağlık durumu ciddiyetine kuruyan kadıncağız önümüzdeki günlerin tartışma konusu olacaktır şüphesiz. Zira son günlerde, gerek içeriden gerek dışarıdan (örneğin Birleşmiş Milletler), orantısız güç kullanımı ve insan hakları ihlalleri konusunda çokça eleştiri alıyor Fransa.

Tabi bir sezon finali olarak değerlendirecek olursak biraz zayıf sayılabilir, bu bölüm.

Fakat İktidarın her yola başvurmasına karşın bitmeyen, medyanın dikkatleri dağıtmak için sabah akşam Cezayir’deki yürüyüşleri vermesine rağmen gündem kalmayı başaran bu hareket daha çok sürprize gebe.

Kaldı ki Sari Yelekliler Macerasının baş kahramanları iddialı bir “İkinci Sezon” için bize şimdiden randevu veriyorlar.