Mercekler, S-400 Bağlamında İncirlik ve Kürecik’e Çevrildi

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın TV-Gazete temsilcilerine verdiği iftar yemeğinde kendisine yöneltilen sorulara verdiği bazı cevaplar, yabancı basın tarafından geniş bir biçimde değerlendirildi. Özellikle, İngiliz BBC, Amerikan’ın Sesi ve Rus Sputnik Haber ajansı, İncirlik ve Kürecik konusunu öne çıkardı.

Hulusi Akar’ın öne çıkarılan mesajlarına bakalım

- S-400 bağlamında: "Devamlı siz yapacaksınız, biz alacağız. Siz üretici, biz pazar. Olmaz. Türkiye artık pazar değil. Ortaklık yapacağız Konuyu teenni ile itina ile götürüyoruz. Yoksa çok sıkıntılı…

- BİZ ‘DONE DEAL’ DİYORUZ, ONLARSA… “F-35 ortaklık protokolünün herhangi bir yerinde ‘Ortaklardan biri S-400 alırsa ortaklıktan çıkarılır’ diye bir madde var mı? Ortaklık paylarını hiç aksatmadan ödeyen tek ülke Türkiye... Biz diyoruz ki, ‘S-400 done deal’ (Bu yapılmış, bitmiş bir anlaşma), onlar ise ‘No deal is a done deal’ (Hiçbir anlaşma bitmiş değildir) diyorlar.”

S-400’ler taarruz amacıyla değil, adı üstünde savunma amacıyla geliştirilmiş bir sistem. Türkiye’de bu sistemi kendi hava sahasını, topraklarını, şehirlerini, füzelere ve fiili taarruzlara karşı koruma niyetiyle alıyor.

Taarruz değil de savunma sistemi niteliğinde olduğu için, herhangi bir uluslararası müeyyidesi de bulunmuyor. NATO sistemi için de bu kural geçerli. Bir NATO üyesinin ittifak dışında başka bir ülkeye ait sisteme yönelmesini istemiyorlar.

- Rusya ile takvime bağlı yürüyen S-400 süreci de işlemeye devam ediyor. Rusya’ya eğitim için personel gönderdik… Bu süreçlerin sonunda Türkiye S-400’lerin teknolojisine hâkim hale gelecek…

ÖNEMLİ SORU: Hulusi Akar’a, ABD’nin yaptırım tehditlerine karşı Türkiye’nin nasıl bir karşılık verebileceği, Kürecik ve İncirlik üslerinin kapatılması gibi bir seçeneğin gündemde olup olmadığı soruldu.

Akar: ‘Bazı şeyleri şimdiden konuşunca sihri bozuluyor. Sonuçlar ortaya çıktıkça kendi tedbirlerimizi alacağız’ demekle yetindi.

Demek ki, Türkiye’nin S-400/F-35 konularında A-B-C Planı var.

Peki, ABD yaptırımları başlarsa, İncirlik ve Kürecik üzerinde TÜRKİYE KARARI NE OLACAK? Akar’ın: ‘Sonuçlar ortaya çıktıkça kendi tedbirlerimizi alacağız’ sözleri çok önemli.

İncirlik’i geçici süre kapatma söz konusu olabilir mi?

Zaten bu senaryo üzerinde bir süreden beri küresel dans yapılıyor. Nitekim ABD’nin İncirlik’in yerine Kuzey Irak Kürt bölgesinde çok büyük bir havalimanı-üs kurduğu biliniyor. Ayrıca, Ürdün’de halen Alman savaş uçaklarının da bulunduğu üs var. Kıbrıs’taki agratur İngiliz üslerini ABD kullanabilir, bunun yanında Kıbrıs Rumları ABD’ye ayrıca ÜS KURMAK ÜZERE yer tahsis etme heyecanı içindeler.

Kürecik konusu çok daha zor. NATO’nun dinleme kalbi. Türkiye-ABD ilişkileri ötesinde Türkiye-NATO ilişkileri açısından zor denklem…

S-400 ve F-35 krizine biraz daha yakından bakalım.

Türkiye ile ABD'yi karşı karşıya getiren S-400 krizinde en kritik süreç işliyor. Türkiye'nin Rusya ile yaptığı anlaşmaya göre, S-400 hava savunma sistemlerinin ilk parçaları Haziran ayından itibaren Türkiye'ye taşınmaya başlayacak. Sistemin kurulup operasyona alınması ise yılsonunu bulacak. Ancak ABD yaptırımları, ilk parçanın Türkiye'ye getirilmesiyle birlikte devreye girebilecek. Türkiye'nin ABD'nin yaptığı Patriot teklifine de Haziran ayında yanıt vermesi öngörülüyor.

Türkiye ile ABD arasında yüksek düzeyli ve yoğun temaslar gerçekleşiyor. İki ülke devlet başkanlarının yanı sıra dışişleri ve savunma bakanları, üst düzey askeri ve sivil yetkililer başta S-400 sorunu, F-35 projesi ve olası yaptırımlarla ilgili konuları ele alıyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de iki hafta arayla yaptığı Washington ve Ankara temaslarında henüz denklem de ara formül bulunamadı.

Türkiye, ABD'ye, ortak bir teknik komite kurulmasını önerdi. Komitenin amacı; Rusya'dan alınacak S-400 hava savunma sistemlerinin ileri yazılım özellikleri ve radarlara yakalanmama özelliği ile bilinen F-35 savaş uçaklarının Türk topraklarına aynı anda konuşlandırılmasının bir sorun oluşturmayacağını göstermek.

Türkiye'nin bu komitenin NATO şemsiyesi altında kurulabileceği çağrısına, ABD’nin olumsuz tavrı sürüyor. ABD, 2020 yılına kadar erteleme istiyor. Belli ki, erteleme sonrası, TÜRKİYE’nin S-400’leri kullanmama baskısının etkili olacağını düşünüyorlar.

Türkiye, ertelemenin söz konusu olmadığını, anlaşma şartları uyarınca S-400 parçalarının Haziran ya da Temmuz ayından itibaren Türkiye'ye taşınacağını kaydetti.

Savunma Bakanı Hulusi Akar'ın, 22 Mayıs günü yaptığı açıklamada, ABD ile müzakerelerde ilerleme olduğunu ancak olası yaptırımlara karşı hazırlıkların yapıldığını söylemesi dikkat çekmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın S-400'den sonra bir üst modeli olan S-500 konusunda da Rusya ile ortak üretim yapılacağını kaydetmesi, Ankara-Moskova arasındaki savunma sanayi işbirliğinin uzun soluklu bir program olduğunu gösterdi.

Bundan sonraki süreçte hangi adımlar gelebilir?

Bundan sonraki süreçte Türkiye ve ABD arasındaki ilişkileri etkileyebilecek 4 önemli dönüm noktası bulunuyor:

ABD Kongresi'ndeki F-35 yasa tasarıları

ABD'nin Patriot satışı içi Türkiye'ye sunduğu teklif

S-400'lerin Türkiye'ye getirilmesi ve yaptırımların uygulanması olasılığı

29 Haziran’da Erdoğan ve Trump'ın Japonya'da görüşme olasılıkları

23 Mayıs'ta 2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası'nı görüşen ABD Senatosu Askeri Hizmetler Komitesi, S-400 savunma sistemlerini yerleştirmesi durumunda F-35 savaş uçaklarının Türkiye'ye transferinin engellenmesini içeren bir önergeyi kabul etti. İki Cumhuriyetçi ve iki Demokrat senatörün sunduğu önerge, Temsilciler Meclisi'nde yer alan benzer bir girişimle birleştirilip tek metin halini aldı ve kabul edildi. Senato oylaması sürecine geçilecek.

ABD Patriot önerisi neler içeriyor?

Hatırlanacağı üzere ABD, Türkiye'nin Patriot satın alma yönündeki talebine Ocak 2019'da yanıt vermişti. Türkiye'nin acil gereksinimine karşın teslimat tarihi 2026 olarak belirlenen teklif Ankara'dan olumlu yanıt almamıştı.

ABD, bunun üzerine, bu teklifi revize etti ve başka bir ülkeye teslim etmeyi planladığı Patriot sistemini 2019 sonu teslimat tarihi olarak göstererek Türkiye'ye teklif etti. .

Türkiye ile ABD arasındaki müzakerelerde, sadece teslimat tarihi değil fiyat, teknoloji transferi ve ortak üretim gibi kriterler de gündemde. Türkiye’nin Haziran ayında yanıt vermesi öngörülüyor. ABD'nin Patriot teklifi, Türkiye'nin S-400 anlaşmasından vazgeçmesi ön koşuluna bağlı olması nedeniyle Ankara açısından kabul edilemez olarak değerlendiriliyor.

CAATSA yaptırımları tehdidi sürüyor.

ABD, S-400 savunma sisteminin Türk topraklarına geldiği andan itibaren, CAATSA olarak bilinen ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası'nın aktif hale geleceğini belirterek, tehdidini sürdürüyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2019 başından bu yana yaptığı telefon konuşmalarında ABD Başkanı Trump'ı resmi ziyaret için Türkiye'ye davet etti. Trump'ın ilkesel olarak kabul ettiği ancak diplomatik olarak henüz netleşmeyen ziyaret için Türk tarafından 'Temmuz' telaffuz edildi.

İki liderin 28-29 Haziran günlerinde Japonya'nın Osaka kentinde düzenlenecek G-20 Zirvesi kapsamında bir araya gelmeleri büyük bir olasılık olarak görülüyor. Görüşmenin olması durumunda iki liderin gündeminin S-400'lerin Türkiye'ye taşınması takvimine göre belirlenmesi öngörülüyor.