Çin’den Yeni Teşvik Paketi Hazırlığı

Bu yazı 14/06/2023 tarihinde yayınlanmıştır.

*Prof. Dr. Abuzer Pınar/ SDE Ekonomi ve Finans Koordinatörü

Gelişmiş ekonomilerden durgunluk sinyalleri gelirken, Çin hükümeti geniş bir teşvik paketi üzerinde çalışıyor. Teşvikler, emlak sektörü ve diğer iç talep unsurlarına yönelecek. Çin’in emlak sektöründeki sıkıntılı süreç ve gelişmiş ülkelerdeki ekonomik yavaşlamanın ihracatı bir ölçüde olumsuz etkileyeceği düşünülerek bu girişim gündeme gelmiş olabilir. Küresel düzeydeki yavaşlık yurtiçi talep desteklenerek telafi edilmeye çalışılacak.

Üzerinde çalışılan teşvik paketinin önemli bir kısmı emlak piyasasının desteklenmesi ile ilgili görünüyor. Paket devlet eliyle yeniden kredilendirme yaparak ödenememiş konut kredileri üzerindeki maliyetleri düşürmeyi ve konutların teslim edilmesini sağlamayı amaçlıyor.

Çin Merkez Bankası’nın yedi günlük ters repo oranını beklenmedik bir şekilde düşürmesinin ardından uzun vadeli politika faizinin de düşürülmesi bekleniyor. Merkez bankasının faiz oranlarını ve zorunlu karşılıkları düşürerek para politikalarını gevşetmesi işletmelerin krediye erişimini kolaylaştırarak emlak sektöründeki yatırımlar için borçlanmayı teşvik edebilir. Faiz indirimi Çin hükümetinin ekonomiyi destekleyici şekilde davranacağını ve bu yönde çeşitli politika adımlarının atılacağını gösteriyor.

Bu adımlar altyapı harcamalarının arttırılması yanında vergi teşvikleri ve sübvansiyonları da içerebilir. Ulaşım, iletişim ağları ve kamu tesislerine yapılacak yatırımlar istihdam yaratmanın yanı sıra inşaat malzemelerine talep yaratacak ve ilgili sektörleri canlandıracaktır. Ayrıca katma değer vergilerinin düşürülmesi, kurumlar vergisi oranlarının düşürülmesi ve ekonomik zorluklardan en çok etkilenen sektörlere sübvansiyon verilmesi de söz konusu olabilir.

Son zamanlarda Çin’de ekonominin belirli sektörlerini canlandırmak için çeşitli adımlar atıldı. Ülkenin en büyük devlet bankalarına mevduat faizlerini düşürme izni verilerek kar marjları üzerindeki baskı hafifletildi. Elektrikli araçlar başta olmak üzere otomobil pazarına yönelik vergi teşvikleri ve kredi destekleri hayata geçiriliyor. Yüksek düzeyde üretim yapan şirketler için vergi muafiyetleri de değerlendiriliyor.

Ekonomiyi desteklemek için atılan bu adımlar yatırımcılar açısından memnuniyet verici olsa da temkinli bir bakış var. Zira borçlar rekor seviyelerde, işletmeler temkinli ve tüketici güveni düşük iken ve üstelik küresel talep daralırken, sadece faiz düşürülerek ekonominin ne kadar canlandırılacağı tartışılıyor. Gayrimenkul sektörünün kritik rolünün farkında olan Çin hükümetinin piyasayı istikrara kavuşturmak için başka bazı önlemleri de gündeme getirmesi bekleniyor. Bunlar, uygun fiyatlı konutları teşvik etmeye, kentleşme çabalarını geliştirmeye ve spekülatif balonları önlemek için emlak fiyatlarını düzenlemeye yönelik önlemleri içerebilir.

Ülkede emlak sektöründe bir süredir sıkıntı var. Yerel yönetimler ve emlak şirketleri finansal olarak kırılgan görünüyor. Geçen yılın sonuna doğru uygulanan kurtarma paketine rağmen ülkenin konut piyasasında zayıflık işaretleri devam ediyor. Yeni paket, sektördeki ani bir çöküşü hafifletmeye yardımcı olacaktır. Ancak yeni satın almalarda dikkate değer bir artış olmayabilir.

Gayrimenkul sektörünün ekonomileri canlandırdığında şüphe yok. Ancak tek başına kalıcı bir büyüme sağlamıyor. Etkili bir şekilde uygulanırsa, önerilen teşvik önlemleri Çin ekonomisine önemli bir destek sağlayabilir. Artan altyapı harcamaları iş yaratacak ve talep yaratacak, vergi teşvikleri ve parasal genişleme ise tüketimi ve yatırımı teşvik ederek genel ekonomik faaliyeti canlandıracaktır.

Emlak sektörüne yönelik önlemler ise daha ince bir çalışma gerektirir. Emlak piyasasını desteklemek elzem olmakla birlikte, istikrarı korumak ve spekülatif balonların oluşumunu önlemek gerekiyor. Sektörü canlandırmak ile aşırı borçlanma ve hızla yükselen emlak fiyatlarıyla ilişkili riskleri önlemek arasında bir denge kurmak en zorlu iş.

Çin'in kapsamlı bir teşvik paketi hazırlığı ekonomik istikrarı sürdürme ve büyümeyi destekleme niyetini yansıtıyor. Artan altyapı harcamaları, vergi teşvikleri, parasal gevşeme ve emlak piyasası desteği dahil olmak üzere önerilen önlemler, ekonomiyi canlandırmayı ve hayati önem taşıyan emlak sektörünün istikrarını sağlamayı amaçlıyor. Bununla birlikte, aşırı borç birikimini önlemek ve ileriye doğru sürdürülebilir bir gelişim çizgisi yakalamak hedefi daha fazla dikkat gerektiriyor.

Çin ekonomisi önemlidir. Bu ülkeye bakmadan küresel ekonominin seyrini takip etmek artık mümkün değil. Ülke stratejik politika seçimleri yaparken, küresel ekonomi üzerinde de bir etki ortaya çıkacaktır.

Merkez bankalarının davranışına biraz da buradan bakmakta yarar var. ABD merkez bankası faizi yükselterek ekonomiyi soğutmaya çalışırken dünyanın ikinci büyük ekonomisi olan Çin’in ihracatı azalıyor ve büyümeyi içerden desteklemeye çalışıyor. Bu yüzden de faiz düşürüyor. Yani politika faizini yükseltmek veya düşürmek kendi başına mutlak bir doğruluğa işaret etmiyor.