Çin’in Piyade Tüfeği Arayışı

“Çin ordusu” denildiğinde akla gelen, sonu gelmeyen devasa insan kitleleri imajı gerçeklerden uzak değildir. Dünya’da en çok aktif personele sahip silahlı kuvvet açık ara farkla Halkın Kurtuluş Ordusu’dur (ing. PLA). Bilim kurgu eserleri gelecek için bireysel olarak taşınabilen lazer ve başka ileri teknoloji silah tasavvurlarına yer verse de 21. Yüzyılın en azından ortasına kadar piyadenin temel silahının barutlu fişeklerle yarı otomatik ve seri atış yapabilen tüfekler olmaya devam edeceği anlaşılmaktadır. Bu nedenle, çok büyük personel sayılarına sahip Çin silahlı kuvvetleri için piyade tüfeği meselesi en temel konulardan biridir.

2022 Nisan ayın içinde Amerika Birleşik Devletleri Silahlı Kuvvetleri tarafından ABD’nin yeni nesil piyade tüfekleri için seçtiği tasarım tanıtılırken dikkat çeken taraflardan biri, yeni bir mühimmat standardı getirmesiydi. Aslında tarihsel perspektiften bakıldığında bu çok da şaşırtıcı değildi. Zira 2022 yılı itibarıyla piyade tüfekleri için fişek boyu ve çapı, Rusya’nın güncel mühimmatı için 1970’lere dayanan 5,45x39 ve Çin’in güncel mühimmatı için 1980’lere dayanan 5,8x42 iken, ABD’nin güncel mühimmatı ise 1950’lere kadar uzanan geçmişi ile 5,56x45’tir. Bu çerçevede, en eski tasarımı kullanan ABD’nin yeni bir tasarıma geçmesi doğal bir aşamadır. Ancak bu denklemde dikkat çekici olan yön, Soğuk Savaş sürerken 1980’lerde Çin’in tanıttığı yeni mühimmat ölçüsüdür. Çin, kendi mühimmatının yanında, piyade tüfeği tasarımlarındaki arayışı ve yeni silahları envantere almasıyla da özgün bir tarihçeye sahiptir.

Soğuk Savaştan bugüne Çin, büyük güçler içinde piyade tüfeği tasarımlarını en çok değiştirip geliştiren devlet olmuştur. SSCB (ve en büyük silah sanayii mirasçısı Rusya) 1949’dan beri Kalaşnikof (AK), ABD ise 1960’tan beri AR15/M16/M4 türevlerini envantere alıp aynı temel tasarımın geliştirilmiş türevleri ile güncellemeye gitmiştir. Çin ise, Sovyet piyade tüfeklerinden SKS ve AK-47 kopyalarını üreterek başladığı yolculuğun henüz ilk yıllarında Tip 63 (ing. Type 63) adlı yarı özgün tasarımını ortaya koymuştur. Bu tasarım iddia ettiği kadar başarılı olamasa da daha sonra Çin, kendi geliştirdiği Kalaşnikof türevi Tip 81 serisi ile tasarım çalışmalarını ilerletmiştir. Tip 81 ile Sovyet tüfeklerini kendince sentezlemeye çalışan ancak yetenek bakımından orijinal Kalaşnikof tasarımının çok da ötesine geçemeyen Çin, yeni bir mühimmat tasarlayarak avantaj (üstünlük) sağlayabileceğini düşünmüştür. Bu düşünce ile yaptığı çalışmalar sonucunda 5,8x42 ölçekli mühimmatı üretmiştir. Bu mühimmat, ABD (NATO) ve Rusya (SSCB) standardı orta ölçekli mühimmatlara (5,45 ve 5,56) yakın ölçülerde olsa da daha iyi bir performans sergilediği iddia edilmektedir.

Piyade Tüfeği Arayışını Sürdüren Çin

5,8’lik mühimmatı daha da ileri taşımak için bu mühimmatı etkin kullanmak üzere 1990’larda Tip 97 adlı yeni bir silah geliştirilmiştir. Bu silah “bullpup” tasarımlı yenilikçi bir tasarımdır. Bu silahın üretimi devam ederken yine 5,8’lik fakat daha alışılageldik tasarımı olan Tip 03 silahı da envantere girmiştir. Çin, soğuk savaş sonrası envantere aldığı bu yeni silahlarını milyonlarca üreterek Tip 81’leri yedek güçlere ve depolara kaydırdıktan sonra 2019 yılında Tip 191 adlı 5,8’lik silahların son halkasını oluşturan yeni nesil bir tüfeği tanıtmıştır. Tip 97’ye nazaran bu silah da daha alışılageldik bir görünüme sahiptir. Çin’in 2000’li yıllarda ortaya koyduğu silahlardan Tip 03, dış görünüm itibarıyla kabaca Rus ekolü silahlara benzerken, Tip 191 ise genel itibarıyla ABD menşeili silahların bol “aksesuar rayı” taşıyan güncel modellerini çağrıştırmaktadır.

Nasrettin Hoca meşhur fıkrasında, bağlama çalarken köprüdeki elini oynatmaz. Bunu görenler, “başkaları saz çalarken elleri hep geziyor, seninki neden sabit?” der. Nasrettin Hoca kıvrak zekâsıyla cevap verir; “onlar arıyor, ben buldum!”. Çin’in daha etkili ve yerli piyade tüfeği arayışı Mao’nun devriminden bugüne kadar çeşitli denemelerle iyi veya kötü, farklı meyveler vermiştir. Nasrettin Hocanın tersine, Çin aramaya devam etmektedir.

Çin’in daha iyi piyade tüfeği arayışı her on yılda yeni bir tasarımı ortaya koyup, üretip envantere sokmaktadır. Bu bakımdan piyade tüfeklerine en fazla önem verip en yenilikçi yaklaşan ülke olduğu söylenebilir. Ancak bu dinamizmin bir maliyeti de bulunmaktadır. Açık kaynaklarda net veriler olmamakla birlikte son 50 yılda Çin’in en çok piyade tüfeği üretmiş ülke olması kuvvetle muhtemeldir. Bu kadar çok silah üretmiş olmasının sebeplerinden biri, ordusunu donattığı silahları görece kısa bir zamanda yenilemesidir. Alt modellerden bağımsız, 5,8’lik mühimmat kullanan üç, hatta dört ayrı piyade tüfeği hâlihazırda envanterdedir. Bu durum eğitim ve bakım lojistiğine ilave yük getiriyor olmalıdır.

Çin açısından piyade tüfeklerine yapılan yatırım ordunun büyüklüğü nedeniyle iki yönlü olarak değerlendirilebilir; hem asker sayısı bakımından güç çarpanı, hem de ihtiyaç duyulan silah miktarı itibarıyla maliyetler yüksektir. Çin’in bu noktada yaptığı tahlilde piyade tüfeklerini ileriye taşımak için maliyetleri göze aldığı anlaşılmaktadır. 21. yüzyılda yalnızca tüfeğin kendi tasarımının ötesinde, yeni nesil bir piyade tüfeğinin etkinliğini arttıran elektro-optik sistemler gibi tamamlayıcı donanımlar önem arz etmektedir. Bu bakımdan ABD veya başka gelişmiş güçlere piyade tüfeği bakımından üstünlük hatta denklik sağlanabilmesi için Çin’in yeni tüfeklerinin yaygın olarak elektro-optik sistemlerle donatılmasının gerekli olduğu söylenebilir.

ABD’nin Çok uzun yıllar süren araştırma ve denemelerden sonra yeni ölçekli bir mühimmatı seçmesi, bu ölçeğin alışılageldik mühimmatlardan kayda değer ölçüde üstün olduğunu göstermektedir. Bu gelişme Çin’in de yeni bir mühimmata yatırım yapmasını hızlandırabilir. Takip eden yıllarda, muhtemelen yakın bir zamanda, Çin de 6-7 mm aralığında çapı olan yeni bir mühimmat tasarımını tanıtabilir.

Dünyada savaş sahalarında piyadenin önemi ve vazgeçilmezliği, çatışma sahasına binlerce uzaktan kumandalı veya on binlerce otonom silahlı aracın (robotun) sürülebilmesine kadar tartışmaya kapalıdır. Gerek ABD, gerekse Çin’in piyade tüfeklerine, dolayısı ile birey düzeyinde ere yaptığı yatırımı ileri taşıması, her bir erin ateş gücünün ve muharebedeki etkinliğinin ileri taşınmasına verilen önemli sergilemektedir.