İran, Nükleer Müzakerelerin Sona Erdiğini, Anlaşma Sürecinin Başladığını Duyurdu

AA

İran devlet televizyonunun haberine göre, Mecliste nükleer müzakerelerin sonuçlarını ve muhtemel bir nükleer anlaşmayı değerlendirmek için basına kapalı özel toplantı yapıldı.

Toplantıda Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, Atom Enerjisi Kurumu Başkanı ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed İslami, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Başmüzakereci Ali Bakıri gibi üst düzey isimler hazır bulundu.

Muhtemel bir anlaşmayla ilgili milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Abdullahiyan ile Bakıri, müzakere sürecine ilişkin bir raporu da milletvekillerine sundu.

​​​​​​​Toplantıya ilişkin açıklama yapan Meclis Ulusal Güvenlik Komisyonu Ebulfazl Emuyi, son haftalarda nükleer müzakereler sürecinde ilerleme kaydedildiğini ve bu sebeple milletvekillerinin bilgilendirilmesi amacıyla üst düzey hükümet yetkililerinin de katılımıyla Mecliste kapalı kapılar ardında önemli bir toplantı gerçekleştirildiğini belirtti.

Muhtemel bir anlaşma için kilit noktanın İran ulusunun ekonomik çıkarlarının garanti altına alınması olduğunu kaydeden Emuyi, "İran'ın dış ticaretinin önündeki engeller ve petrol satışına yönelik yasa dışı kısıtlamalar kaldırılmalıdır. Vatandaşlarımızın ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak için petrol satışlarından elde edilen kaynaklara da erişmeliyiz." diye konuştu.

Emuyi, 2015'te varılan ancak ABD'nin tek taraflı çekildiği nükleer anlaşmaya işaret ederek, şöyle devam etti:

"Anlaşmanın eksikliklerinden biri de doğrulama konusuydu. İran'ın taahhütleri Ajans (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı) tarafından doğrulandı ancak diğer tarafın yaptırımları kaldırma taahhütleri doğrulanmadı. Bu yüzden hem yaptırımların kaldırıldığının doğrulanması için bir zaman çerçevesinin göz önünde bulundurulması hem de İran'ın yaptırımların kaldırıldığını doğrulayabilmesi için çeşitli önlemler alınması gerekiyor."

Meclis Ulusal Güvenlik Komisyonu Başkan Yardımcısı Abbas Muktedayi ise Nisan 2021'den bu yana devam eden müzakere sürecinin artık sona erdiğini söyledi.

Muktedayi, "Müzakereler sona erdi, anlaşma süreci ise devam ediyor. Toplantıda, İran'ın anlaşmaya ilişkin siyasi kararını aldığı ABD'nin siyasi kararını vermesi gerektiği kararlaştırıldı." dedi.

Toplantıya ilişkin İran resmi haber ajansı IRNA'ya konuşan Meclis Sosyal Komisyonu Başkan Vekili Veli İsmali ise "Sunulan rapor, mevcut müzakere heyetinin önceki hükümetin müzakere heyetine kıyasla daha güçlü ve mantıklı bir müzakere süreci yürüttüğünü gösteriyor." değerlendirmesinde bulundu.

İsmaili, "Müzakere heyetine tam yetki verildi. Varılacak muhtemel bir anlaşmanın Mecliste onaylanmasına gerek yok." ifadelerini kullandı.

İran'ın nihai anlaşma taslağına yanıt verdiğini artık ABD'nin kararını beklediklerini söyleyen İsmaili, "İran'ın anlaşmaya ilişkin sunduğu teklife doğru kararla, uygun cevabı vermeliler." ifadelerini kullandı.

İran ile nükleer anlaşma ve müzakere süreci

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında 2015'te yaptırımların kaldırılması karşılığında Tahran'ın nükleer faaliyetlerinin düzenlendiği ve denetim altına alındığı bir anlaşma imzalanmıştı. Washington, eski Başkan Donald Trump döneminde, 2018'de anlaşmadan tek taraflı çekilerek İran'a yeniden yaptırım uygulamaya başlayınca Tahran da anlaşmadaki taahhütlerini kademeli olarak durdurmuş ve yeniden yüksek düzeyde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine başlamıştı.

Anlaşmanın yeniden uygulanmasını sağlama ve ABD'nin anlaşmaya dönüşü için Nisan 2021'den beri Avrupa Birliğinin (AB) koordinatörlüğünde Viyana'da yapılan müzakereler sonucunda ortaya çıkan nihai metin İran, ABD ve diğer katılımcılara gönderilmişti. Tahran ve Washington yönetimleri de AB'nin sunduğu yeni çözüm önerilerini olumlu karşıladıklarını ilan etmişti.

Washington, Tahran'ın anlaşmadaki taahhütlerine geri dönmesini, İran ise anlaşmadan ayrılan taraf olarak öncelikle ABD'nin anlaşmaya dönerek tüm yaptırımları kaldırmasını ve anlaşmadan tekrar ayrılmayacağına dair güvence vermesini talep ediyor. İran ayrıca nihai anlaşma için nükleer programıyla ilgili uluslararası "siyasi soruşturmaların" kapatılmasını istiyor.

Son olarak ABD'nin Wall Street Journal gazetesi, 11 Ağustos'ta ismi açıklanmayan Avrupalı diplomatlara dayandırdığı haberinde, AB'nin, görüşmelerdeki tıkanıklığı aşmak için İran'ın geçmişteki nükleer faaliyetlerine ilişkin BM soruşturmasını kapatmayı amaçlayan bir öneriyi Tahran'a sunduğunu yazmıştı.

İran, müzakerelerin koordinatörü AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde nihai yol haritası olarak kabul edilen anlaşma taslağına ilişkin görüşlerini dün AB'ye iletmişti.

İran müzakere heyetinin danışmanı Muhammed Marandi ise dün sosyal medyadaki değerlendirmesinde, "Viyana'daki müzakerelerde çözüm bekleyen meselelerin aşılmasının zor olmadığını ve nükleer anlaşmaya her zamankinden daha yakın olduklarını" belirtmişti.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price ise önceki gün yaptığı açıklamada, metne yanıt vereceklerini belirterek, "Kapsamlı Ortak Eylem Planı ile uyum için karşılıklı bir getiri elde etmenin tek yolu, İran'ın anlaşma kapsamını aşan kabul edilemez taleplerden vazgeçmesi. Biz bu talepleri uzun zamandır 'konu dışı' olarak nitelendiriyoruz." demişti.