F-35'lerin Durumu

* Sinan Tavukcu

Dün (21 Haziran 2018), Türk Silahlı Kuvvetler filosuna katılacak olan ilk 2 adet F-35 uçağı Lockheed Martin firması tarafından teslim edildi.

Dallas/ Fort Worth’taki teslim töreni düşük profilli olarak gerçekleşti. Türkiye adına SSM Müsteşar Yardımcısı Serdar Demirel bir heyetle törene katılırken, ABD adına üst düzey resmi katılım olmadı. Törene ABD’den katılan en üst düzey yetkili F-35 uçaklarını üreten Lockheed Martin’in CEO’su Marillyn Hewson oldu.   Proje ortağı 9 ülkeden çeşitli düzeylerde yetkililer de törene katıldı. Halbuki, 3 ay önce Güney Kore’ye F-35 teslimat törenine ABD Savunma Bakanı ve Genelkurmay Başkanı başta olmak üzere üst düzey heyet katılmıştı.

ABD adına üst düzey resmi katılım olmaması, ABD-Türkiye ilişkilerinde krizin devam etmekte olduğunun açık bir göstergesiydi.

F-35 uçakları resmen teslim edilmiş olsa da, hukuken Türkiye’ye hemen gönderilmeleri söz konusu değil. İki jet, 13 Türk pilotu ve 225 teknik bakım ekibinin eğitimlerinde kullanılmak üzere Arizona'daki Luke Hava Üssü'ne gidecek. Türk F-35 pilotları ve bakım ekibi Kasım 2019’a kadar uçuş eğitimi yapacaklar.

F-35 Programı

F-35 programında Türkiye ve ana finansör ABD’nin yanısıra, İngiltere, İtalya, Hollanda, Kanada, Avustralya, Danimarka, Norveç, İsrail, Japonya ve Güney Kore bulunuyor.

F-35 programının hem tedarikçi ortağı hem de alıcısı olan Türkiye, şu ana kadar da Hava Kuvvetleri tarafından kullanılmak üzere 116 adet uçak sipariş etti. Bu uçakların toplam alım maliyeti yaklaşık 25 milyar doları buluyor. Türk savunma endüstrisi, programın bir üyesi olarak uçaklar ve parçalarının üretimine çeşitli katkılarda bulunuyor.

Satış Yasağı

ABD Temsilciler Meclisi'nde Mayıs ayında kabul edilen Yıllık Savunma Politikaları Yasa Tasarısı (NDAA) ‘nda Türkiye'ye "büyük savunma sanayi teçhizatlarının" teslimatının dondurulması istendi. Büyük askeri malzeme ifadesi F-35 savaş uçaklarını da kapsıyor. Temsilciler Meclisi'nde yapılan oylamada, NDAA tasarısı 66'ya karşı 351 oyla kabul edildi.

Tasarının Senato'daki versiyonunda ise, Türkiye’nin F-35 programından üretim süreci de dahil olmak üzere çıkarılması öngörülüyor. Bu taslak da 10’a karşı 85 oyla kabul edildi.

ABD’nin Türkiye’ye büyük savunma sanayi teçhizatlarının  teslimatını dondurma girişiminin,  ABD'li rahip  Andrew Brunson'ın Türkiye'de tutuklu olmasına ve Türkiye'nin S-400 füze savunma sistemi satın alma planlarına bir tepki olduğu iddia ediliyor.

Konuyla ilgili olarak, Tasarının kabulünden itibaren, Amerikan Savunma ve Dışişleri Bakanlığı 60 gün içinde rapor hazırlayacak. Bu raporun tamamlanmasına ve Senato alt kurullarına sunulmasına kadar Türkiye'ye FMS olarak adlandırılan Yabancı Askeri Satışlar dondurulmuş durumda.

Tasarının onayı için önce Senato ve Temsilciler Meclisi'nin bir araya gelerek, ortak bir metin üzerinde uzlaşma sağlaması gerekiyor. Bunun sağlanmasının ardından ABD Başkanı Donald Trump'ın onayına sunulacak ve tasarı yasalaşmış olacak.

Maddenin tasarıdan çıkarılması, ancak Beyaz Saray’ın bu yasağın Amerika’nın ulusal çıkarlarına aykırı olduğunu söyleyip bu yasağın kaldırılmasını istemesiyle mümkün olabilecek.

22.06.2018