Fransa’da Sol İktidar Avro Bölgesi'nin İstikrarını Bozar mı?

 Bu yazı 10.07.2024 tarihinde yayınlanmıştır.

  *Sinan Tavukcu/SDAV Başkanı

Fransa'da yapılan erken genel seçimlerin ikinci turunda, dört büyük sol partinin (Boyun Eğ­meyen Fransa Hareketi, Sosyalist Parti, Yeşiller ve Komünist Par­ti) kurduğu Yeni Halk Cephesi(NFP)’nin beklenmedik şekilde 577 üyeli Ulusal Meclis'te 182 milletvekili kazanması ve hükümeti kurma eşiğine gelmesi Avrupa’da ekonomi çevrelerini tedirgin etti.

Kazanılan zaferin ardından, aşırı sol görüşlü Boyun Eğ­meyen Fransa (LFI) partisinin lideri Jean-Luc Mélenchon, ekonomi de dahil olmak üzere "sol programı uygulamaya koyacaklarına" söz verdi. Avro, seçimin ertesi günü (8 Temmuz) düşüş yaşadı. 

Fransa’da sol iktidarın uygulayacağı politika kamu harcamalarını ve vergileri artıracak bir politika olması sebebiyle zaten ekonomik kriz içinde bulunan ülkede ekonomik krizi derinleştirecek endişesi yaratıyor.

AB’nin ikinci büyük ekonomisi Fransa'nın bütçe açığı 2023 yılında gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) %5.5'i seviyesinde olup bu oran AB'nin bütçe açığı tavanı olan GSYH'nin %3'ünü aşmıştı. Yine, Fransa'nın kamu borcu 2023'te GSYH'nin %110.6'sı olarak gerçekleşmişti ve 2024'te %112.4'e, 2025'te ise %113.8'e yükselmesi bekleniyor. AB’de kamu borcunun GSYH oranı %60 iken Fransa bu sınırının iki katına yaklaşmış durumda.

Nitekim, Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, 1 Haziran’da Fransa’nın kredi notunu bütçedeki bozulma gerekçesiyle AA’dan AA-‘ye düşürmüş, uzun vadeli kredi görünümünün ise "durağan" a çevirmişti.

Avrupa Komisyonu da 19 Haziran’da, bütçe açığı limitlerini aştıkları gerekçesiyle Fransa ve diğer altı AB ülkesine (Belçika, İtalya, Macaristan, Malta, Polonya ve Slovakya) karşı disiplin tedbirleri başlatma niyetinde olduğunu açıklamıştı. Komisyon, Fransa'nın bütçe açığını ve borç seviyesini düşürmesi için yedi yıllık bir plan önerecek ve bu planla ilgili görüşmeler önümüzdeki birkaç ay içinde yapılacak. 

Sol Cephe ne vaad ediyor?

Sol kanat Yeni Halk Cephesi koalisyonu, 21 Haziran’da düzenlediği ortak basın toplantısında iddialı ekonomik programını, maliyetini duyurmuş ve bunu nasıl finanse edeceğini açıklamıştı.

Sol koalisyonun vaadeleri arasında; Macron'un emeklilik ve işsizlik sigortası reformlarını yürürlükten kaldırma, emeklilik yaşını 60’a indirme, asgari ücreti net 1.600 avroya çıkarma, asgari emeklilik maaşını asgari ücretle aynı seviyeye yükseltme, öğrencilere "ücretsiz" okul sağlama, sınıf mevcutlarını azaltmak için öğretmen alımı, kafeteryalardaki yemekler, ulaşım ve ders dışı aktiviteler dahil olmak üzere hanelere çocuklarının eğitimiyle ilgili tüm masrafları devletin ödemesi, beş yıl içinde 28,5 milyar euroya mal olacak 500.000 çocuk bakım yeri sağlama, bakım ve sağlık personeli alımı, enerjiyi sübvanse etme,  temel gıdalar, elektrik, gaz ve benzin için fiyat tavanları koyma, kültür ve spor harcamalarını artırma, "termal yenilemeyi hızlandırma" sayıldı.

Sol Program nasıl finanse edilecek?

İttifak tarafından, yüksek harcama gerektiren programın maliyetinin vergilendirme yoluyla elde edilen gelir artışıyla finanse edileceği açıklandı. Koalisyonda en fazla adayı çıkaran Boyun Eğ­meyen Fransa Hareketi lideri Jean-Luc Mélenchon, programlarının beş yıl içinde 200 milyar avro (214 milyar dolar) kamu harcaması gerektireceğini, ancak Fransa ekonomisini canlandırarak 230 milyar avro (246 milyar dolar) gelir sağlayacaklarını iddia etti.

Sol kanat ittifakı 2024 yılı sonuna kadar -şirketlerin aşırı kârlarına uygulanan bir vergi ve geri getirilen bir servet vergisi yoluyla - 30 milyar avro gelir elde etmeyi hedefliyor. 2027 yılına kadar, "yeşil" geçişe, geliştirilmiş kamu hizmetlerine ve "stratejik Devlet müdahalesi" olarak adlandırdığı şeye odaklanan önlemler yoluyla yaklaşık 150 milyar avro gelir elde etmeyi planlıyor. Şirketlere sağlanan bazı vergi indirimleri ve kredilerin de kaldırılması öngörülüyor.

Sol ittifak ekonomik programlarının amacının açıkları artırmak değil serveti dağıtmak ve paylaşmak için "tüm ekonomiyi erdemli bir döngüye sokan bir Devlet" tarafından yönlendirmek olduğunu vurguluyor.

Sonuç

Hükümeti Yeni Halk Cephesi’nin kurması ve vaadlerine sadık kalması halinde kamu harcamalarının artacağı, bütçe disiplininden uzaklaşılacağından şüphe yok.

Bu durum tabii olarak Avro Bölgesi'nin finansal istikrarını da riske atma sonucu doğuracaktır. Fransız hükümetinin AB'nin bütçe kurallarını görmezden gelip Fransız tahvillerini düşüren ve faiz oranlarını yükselten bir harcama çılgınlığına girişmesi ihtimali AB finansal analistlerini korkutuyor. Avrupa Merkez Bankası’nın bu durumda Fransa tahvil piyasasına müdahale edip etmeyeceği değerlendirilmeye başlandı.

Özetle, Avrupa, yükselen aşırı sağ ve aşırı solun yaratacağı siyasi kaosun dışında uygulayacakları ekonomi politikalarının Avro Bölgesi'ni istikrarsızlığa uğratmaması için de boğuşmak durumunda kalacak.