Geleceğin Savaşlarına Hazırlanmak ve Yapay Zeka

Bu yazı 19/08/2023 tarihinde yayınlanmıştır.

*Mithat IŞIK/SDE Savunma ve Güvenlik Koordinatörü

Son yıllarda hassas mühimmatlarla hedeflerin tespit edilme yeteneği orduların muharebe şeklinde de değişikliklere neden oldu. Mürettebatsız gemiler, tanklar, uçaklar üretilmeye başlandı. Gelecek 15 yıl içerisinde orduların kara, deniz, hava kuvvetlerinin önemli bölümlerinin robotik olacağını unutmayalım.

Yapay zekâ belirli görevleri yerine getirmek için insan zekasını taklit eden, topladıkları bilgileri yenileyerek kendilerini geliştirebilen sistemler olarak tanımlanır. Yapay zekayı günümüz teknoloji sistemlerinden ayıran en önemli özellik insan zekasını taklit edebilmesidir. Bu sistem var olan durumları gözetleyerek daha önceden belirlenen parametreler doğrultusunda ilgili durumu işler ve buna yönelik tepki verir. Yapay zekâ duruma ilişkin verileri hızlı, yenilemeli ve akıllı algoritmalarla birleştirerek işler.

Yapay zekâ ile ilgili çalışmalar 1956 yılında başlamıştır. Hızla gelişen yapay zekâ ABD’nin 1940’larda atom bombasını geliştirmesinden bu yana geleceğin savaşlarına dair en önemli icat olarak görülür.

Günümüzde mevcut askeri başarı zinciri;

-Hedeflerin tespit edilmesi

-Tespit edilen hedeflerin takip edilmesi

-Hedeflerin etkisiz hale getirilmesi şeklindedir.

Yapay zekâ ile bu zincir demode olacak. Hedeflerin etkisiz hale getirilmesi hipersonik hızla yapılacaktır.

Terör şüphelilerini izlemek, takip etmek için gözetleme teknolojisini ve veri analizini kullanan yapay zekâ yazılımı durumu hızlıca analiz edecek, potansiyel eylem planları oluşturacak ve tehdidi hızlıca etkisiz hale getirecektir.

Yapay zekâ yazılımı ile savaş alanındaki durumu süratle analiz etmek, potansiyel eylem planları oluşturmak ve tehdidi etkisiz hale getirmek mümkün olacaktır. Yapay zekâ askeri donanımı da değiştiriyor. ABD, sofistike insansız hava araçları geliştirmek için bu alanda çalışma yapan şirketlerle sözleşmeler imzalıyor. Aralık 2022’de SHEILD AI pilot uygulama ile Los Angeles’ın kuzeyindeki bir hava alanında ilk insansız F-16 savaş jetini denedi. Bu deneme ABD hava kuvvetleri için büyük bir atılım olmuştur.

Gerçek zamanlı, detaylı, kuşbakışı görüntü sağlamak için de yapay zekâ uydu teknolojisi kullanılmaya başlanmıştır.  Uzaktan algılama konusunda uzman şirketler bu sayede Ukrayna ordusunun, ilerleyen Rus askeri konvoylarının kesin konumu ve durumunu tespit etmesini sağlıyor. ABD ordusu bu konuda çalışma yapan şirketlerle anlaşmalar yapıyor. ABD, 2001-2016 döneminde terörle mücadeleye odaklandığı için bu konudaki çalışmalarını yavaşlattı. Bu durum Rusya ve Çin’in, ABD’nin geliştirdiği sistemlere karşı koyacak sistemleri geliştirdi. Bu durumda ABD savunma sanayii şirketlerinin yeni modernizasyon planlarını geliştirme çalışmalarını hızlandırmaya mecbur etti. ABD’de Silikon Vadisi Savunma Grubu, kâr amacı gütmeyen bir örgüt ve hedefi sektör ile siyasetçiler arasındaki iş birliğini güçlendirmektedir. Risk sermayedarlarının fonladığı 100 savunma Start Up’ı, faaliyet süreleri boyunca yatırımcılardan toplam 42 milyar çekebildi. Buna karşı devletle yaptıkları sözleşmelerden 2 ila 5 milyar dolar kazandılar. 100 şirketin üçte ikisi uzay ve makine öğrenimi teknolojileri geliştiren start-uplar.  Sürekli artan teşvikler Pentagon ve Silikon Vadisi’nin çok daha güçlü bağlar kurması için şartlar hazırlıyor.

Modern teknolojinin zamanında kullanılabilmesi için kamuda sözleşme sürelerinin kısaltılması önemlidir. Sözleşme süresinin uzaması durumunda üretim yapılmadan teknoloji eskimekte, bu durumda birçok şirketin iflasına sebep olmakta. Bu nedenle ordunun katı testleri ve güvenlik protokollerinden geçmek için gerekli şartları yerine getiremeyen bir kısım şirketler kamu ihalelerine girmekten kaçınıyor. Bu nedenle kamu ihalelerinden sorumlu personelin yapay zekâ konusunda eğitim almaları için çalışmalar yapılması önemlidir.

Bir ülkede ticari teknolojinin gelişmesinin o ülkenin savunma sanayinin de gelişmesine neden olacağı unutulmamalıdır. Bu nedenle özel sektör desteklenmelidir. Savunma Bakanlığı bünyesinde savunma inovasyon birimi kurulması önemlidir. Bu birimin amacı ticari teknolojiyi desteklemek ve şirketlere askeri tedarik bünyesinde kılavuzluk yapmak olmalıdır. Ordumuzun nereden gelirse gelsin en iyi teknoloji ile donatıldığından emin olmalıyız. Ancak en önemlisi kendi yerli ve milli teknolojimiz olduğunu unutmamalıyız. Dünyada birçok ordu ticari teknolojiyi kullanıyor. Bizim de zaman içerisinde tank, gemi, uçak gibi ağır ekipmanları bırakıp modern savaşları dönüştürebilecek güce sahip yapay zekâ gibi yeni teknolojiyi kapsayan yıkıcı sistemlere dönüşü hızlandırmamız önemlidir. Bizde savunma, silah teknolojisi alanında çalışan şirketlere daha çok teşvik vermeliyiz. ABD Savunma Bakanlığı 886 milyar dolarlık dev savunma bütçesinin bir bölümünü aralarında Lockheed Martin ve Boeing’in de bulunduğu beş büyük yükleniciden son sistemleri üreten binlerce girişimciye vermek istiyor ancak bazı bürokratik engellemelerle karşılaşıyor. Günümüzde orduların savaşı kazanması için teknolojinin önemi çok büyük. Bu nedenle teknoloji üreten şirketlere destek olmak çok önem kazanıyor.

Ülkemizde savunma sanayinin gelişmesi için siyasi iktidarların ve askeri bürokrasinin planlama, programlama, bütçeleme, satın alma çerçevesinin esnek ve mümkün olduğunca zaman olarak kısa olması gereklidir. Aksi durum uçak, helikopter ve tank gibi geleceğin savaşlarında etkili olacak çeşitli diğer silahların devrim yapacak yazılımlarla donatılması zor hatta mümkün olmayacaktır. Ciddi bir sözleşme süresi yaklaşık iki yılı alıyor. Bu süre içerisinde yeni sistemler geliştirmek için çalışan şirketler ihale kazanmak için beklerken iflas edip kapanıyorlar. Önemli olan teknolojiyi eskimeden kullanmaktır. Bu da bürokrasinin azaltılması ile mümkün olacaktır. Yapay zekayı etkin kullanmak ülkemize her alanda stratejik üstünlük kazandıracaktır. Ege ve Akdeniz’de insansız yelkenlilerden oluşan bir filo dolaştırdığımız takdirde istediğimi veri ve istihbaratı toplayabiliriz. İnsansız yelkenlilerle ve diğer deniz vasıtaları ile Ege ve Akdeniz’in haritalarına dair veri tabanları elde edebiliriz. Elde edeceğimiz veri tabanlarını askeri alanlar dahil diğer bilimsel çalışmalarda kullanabiliriz. Yapay zekâ sistemlerinden oluşan bir deniz gücü oluşturmak Türkiye’ye Mavi Vatan’da, KKTC’de ve Libya’da önemli bir stratejik üstünlük sağlayacaktır. Türk savunma sanayii son yıllarda büyük bir atılım yapmış, İHA, SİHA ve çeşitli menzillerde ürettiği füzelerle hava savunmasını güçlendirmiştir. Kendi savaş uçağını yakın bir gelecekte imal edecektir. İnsansız savaş uçağını yapması durumunda stratejik üstünlüğü daha da artıracaktır.  Türk savunma sanayiine esneklik kazandırmak için zaman alıcı testler, güvenlik izinleri, ihale şartları vs.’ler gelişen teknolojinin şartları ile uyumlu hale getirmek son derece önemlidir. Esnek olmayan bürokratik engeller nedeni ile birçok özel teknoloji şirketleri kamu ihalelerine girmek istemiyor.

Yapay zekâ savaşın karakterinde temel bir değişime neden olacaktır. Geleceğin savaşlarının belli safhalarında robot askerlerin kullanıldığını da görebileceğiz.