Türkiye-Özbekistan İlişkileri

• Özbekistan, hem jeopolitik konumu hem de ekonomik potansiyeli ile son dönemde dikkat çeken ülkelerden birisidir.
• Nisan ayında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geniş bir heyetle Özbekistan’ı ziyareti sırasında 25 kapsamlı anlaşma imzalandığı açıklanmıştır.
• Tarihsel ve kültürel olarak Türkiye ve Özbekistan’nın yakın ilişkisi kayda değerdir. Bu ilişkilerin ekonomik boyutunun hangi düzeyde olabileceğini ortaya koymak açısından Özbekistan’ın ekonomik yapısına bakmakta yarar görülmektedir.

Türkiye Ekonomisi

• Türkiye, son yıllarda üretimi çeşitlenen ve hızla büyüyen bir ülkedir. Buna paralel olarak dış ticaretinin ve ticari ortaklarının kompozisyonu da çeşitlenmektedir. Otomotiv, tekstil ve gıda sektörleri yanında son yıllarda varlık göstermeye başladığı alanlardan birisi savunma sanayidir. Diğer yandan ülkemizin önemli kısıtlarından birisi, belki de en önemlisi enerjidir. Doğalgazın tamamını ve petrolün tamamına yakınını ithal etmektedir. Son yıllarda güneş enerjisi, rüzgar enerjisi ve nükleer enerji alanında önemli adımlar atılmıştır.

Özbekistan Ekonomisi

• Ekonomik ilişkilerin geleceğini görmek açısından Özbekistan’ın sosyo-ekonomik yapısına yakından bakmak gerekmektedir.
• Özbekistan, nüfusu itibariyle Bağımsız Devletler Topluluğu arasında Rusya ve Ukrayna’dan sonra üçüncü sırada, Orta Asya ülkeleri arasında da birinci sırada yer almaktadır. Genç bir nüfusa sahip olan Özbekistan’da nüfusun %51’i kentsel yerleşimlerde yaşamaktadır.
• 1990-1996 döneminde sanayi üretiminde reel artış sağlayan tek Sovyetler Birliği ülkesi olmuştur. 1991 yılında bağımsızlığını ilan etmesinden sonra hükümet sıkı kontroller uygulamıştır. Başlangıçta %1500’ü geçen enflasyon oranı hükümetin uyguladığı sıkı maliye ve para politikaları ile iki haneye inerek 1996 yılında %53,9, 2000 yılında %25 olurken 2014 yılı itibari ile tek haneye inmiştir.

Son yıllarda ise ülke ciddi gelişmeler kaydetmiştir. 2005 yılından bu yana ekonomisi dolar cinsinden yaklaşık üç katına çıkan ülkede kişibaşına gelir satınalma gücü paritesine göre nüfus artışının da etkisiyle yaklaşık 2,5 kat artabilmiştir.

Türkiye-Özbekistan Ekonomik İlişki Potansiyeli

• Ticaret hacmi (ihracat+ithalat) henüz 1,5 milyar dolar civarında. Türkiye nihai mal ihraç ederken ağırlıklı olarak ara mal ithal etmektedir.
• Karşılıklı kazanabilecekleri dikkate değer bir ticaret alanı mevcuttur. Türkiye imalat sanayiinde önemli bir aşamadadır. Özbekistan doğal kaynaklar açısından zengin bir ülkedir.
• Türkiye’nin sanayideki potansiyeli ile Özbekistan’ın hammadde ve genç nüfusu tamamlayıcı özelliğe sahiptir.
• Karşılıklı yatırım ilişkileri geliştirilebilecek potansiyel taşımaktadır.
• Ulaşım imkanlarının geliştirilmesi hem ticaret hem de turizm (özellikle inanç turizmi) açısından dikkate değer katkı sağlayabilir.

14.05.2018