Tatbikatlar, bir ülkenin silahlı kuvvetlerinin savaşa hazırlanmak maksadıyla belirlenen bir alanda icra ettiği geniş kapsamlı bir savaş hazırlığı ve denemesidir. Askeri tatbikatlar, genellikle savaşlar esnasında gerçekleşebilecek olası durumları ve savaşın etkilerini ortaya çıkarmak üzere icra edilen faaliyetlerdir. Hiçbir tatbikat rastgele yapılmaz ve mutlaka öngörülen bir tehdide karşı tedbirleri önceden geliştirmeyi esas alır.

Diğer taraftan tatbikatlar gerçek bir savaş öncesi verilen mesajları bünyesinde barındırır. Tatbikatların maksadı önceden açıklanır ancak her tatbikatın bu bildirilen maksadı dışında ayrıca caydırıcılık sağlamayı amaçlayan örtülü başka anlamları da vardır.

Çin ve Rusya 2005 yılından beri ortak tatbikatlar yapıyor. Aslında her iki ülke 2000’li yılların başlarında “kapsamlı stratejik ortaklık” tesis ettikten sonra ABD’ne karşı askeri ve diplomatik konularda giderek artan bir işbirliği içerisinde. Bu durum özellikle BM’de birbirini desteklemede kendini gösteriyor. 2005 yılından sonra ise her iki ülkenin orduları düzenli aralıklarla, bazen diğer müttefiklerinin de katılımı ile ortak askeri tatbikatlar düzenliyor.

2021 Ağustos ayında Rusya ve Çin askerleri yaklaşık 10 bin askerin katılımı ile Çin’in Ningxia bölgesinde “Sibu/Interaction 2021” adıyla bir tatbikat gerçekleştirdi.

Sibu/Interaction 2021 tatbikatının amacının, Rusya ve Çin ilişkilerini geliştirmek, iki ülke arasında ortaklık ve stratejik etkileşimini güçlendirmek, her iki ülke silahlı kuvvetleri arasında askeri işbirliği ve dostluk seviyesini artırmak ve en önemlisi Rusya ve Çin’in savaşma yeteneğini ve kararlılığını göstermek olduğu açıklandı. Tatbikatın ABD’nin Afganistan’dan çekildiği bir ortamda gerçekleşmesi ise ilginçti. Ardından Rusya, Tacikistan ve Özbekistan ile birlikte Afganistan sınırına 20 km gibi yakın bir alanda bir başka tatbikatı gerçekleştirdi.

Şimdi ise Rusya, Çin ve İran kuvvetlerinin 2021 yılı sonu ile 2022 yılı ilk aylarında Basra Körfezinde ortak bir deniz tatbikatı düzenleyeceği resmi olarak açıklandı. Rus yetkililer, her üç ülke savaş gemilerinin yer alacağı bu tatbikatın temel amacının uluslararası deniz güvenliğini sağlamak ve korsanlıkla mücadele olduğunu belirttiler. Şimdi şu sorular sorulabilir: Basra Körfezinde deniz güvenliğini kim tehdit ediyor ve yine bu bölgede güvenliği olumsuz etkileyecek herhangi bir korsanlık olayı mevcut mu?

Şüphesiz bu tatbikatlar ABD’ye karşı güçlü mesajlar içeriyor. Aslında daha önce bu üç ülkenin donanmaları 2019 yılı sonlarında Hint Okyanusu’nun kuzeyinde ve umman Denizinde askeri tatbikatlar düzenlemişti ve bu İran’da gerçekleşen devrim hareketinden sonra Çin ve Rusya ile düzenlenen ilk geniş çaplı tatbikat olarak tarihe geçmişti. Askeri tatbikat esnasında, her ne kadar İran Deniz Kuvvetleri Komutan yardımcısı ve tatbikat sözcüsü Gulam Rıza Tehani, tatbikatın, “korsanlık ve terörizm ile mücadele ve arama kurtarma amaçlı” olduğunu ifade de etse de “Devrimden sonra ilk defa bu ülkeler arasında icra edilen bu tatbikat, İran, Rusya ve Çin arasındaki ilişkilerin manidar düzeye ulaştığını göstermektedir” açıklaması ile tatbikatın açıkça ABD’ne karşı olduğunun işaretlerini veriyordu.

Bu tatbikatlar daha sonra İran ve Rus donanmaları ile de Umman Denizi ve Hint Okyanusunda deniz güvenliğini sağlamak maksatlı devam ettirildi.

Rusya’nın Çin ile birlikte icra ettiği tatbikatlar ise yüzbinlerce askerin ve çok sayıda silahın kullanıldığı bir güç gösterisine dönüşüyor. Örneğin VOSTOK 2018 tatbikatına; 300 binden fazla asker, 1000’den fazla uçak ve helikopter, 36 bin tank ve zırhlı aracın katıldığı açıklanmıştı. Tatbikat esnasında atışlı tatbikatlar yapıldı, Devlet Başkanı Putin ve Çin savunma bakanının izlediği tatbikatta, Rus ve Çin askerleri muazzam geçit törenleri düzenlediler. Bu tatbikat, Batıya karşı bir gözdağı ve bu ülkeler arasındaki güçlü işbirliğine işaret ediyordu. Rusya’nın Karadeniz ve Kafkaslara yönelik tatbikatları ise bu bölgelerin geleceğine yönelik emareleri güçlü bir şekilde ortaya koyuyor. Kısaca, Rusya ve Çin kendi güvenliklerine yönelik bölgelerde meydana gelebilecek krizlere hazır görünüyorlar.

Diğer taraftan ABD, Ortadoğu’da girdiği savaşlardan sıyrılmaya çalışırken, asıl amacının başta Çin ve Rusya’ya karşı tedbirler geliştirmek olduğunu gizlemiyor. ABD eski gücünden uzak ve her alanda güç kaybetmeye devam ederken, bunun karşısında da Rusya ve Çin kendilerine müzahir ülkelerle birlikte tedbirler geliştirmeye devam ediyor. Bu tatbikatlar ise bunun en güçlü kanıtları.