Hibrit Savaşta Komuta Kontrol

Bu yazı 18/07/2022 tarihinde yayınlanmıştır.

* Mithat Işık / SDE Savunma ve Güvenlik Koordinatörü

Geleceğin muharebe ortamına hazırlanırken öncelikle tehdidin tanımlanması, anlaşılması, sonrasında bu tehdide karşı strateji ve taktik geliştirilmesi, uygulama için uygun eğitimli insan ile harp silah ve teçhizatına sahip olmamız ve muharebe sahasında her seviyede değişen durumlara karşı süratle durum değerlendirmesi yapan inisiyatif kullanan komutanlara ve esnek bir komuta yapısına sahip olmalıyız.

Her harekât farklı özelliklere sahiptir. Bu nedenle her harekâtta uygun bir komuta yapısı oluşturmak gerekir. Oluşturulan komuta yapısı esnek ve adaptasyonu yüksek olmalıdır. Askeri stratejik seviye askeri olmayan kurumlarla gerekli bağlantılara sahip olmalıdır. Askeri stratejik seviye askeri olmayan kurumlarla gerekli bağlantılara sahip olmalıdır. Bu seviyede hibrit harekâtı tanımlayacak komuta kontrolü sağlayacak uygun bir kriz yönetim yapısının oluşturulması uygun olacaktır.

Politik seviyede askeri ve askeri olmayan karargâhları kapsayan bir görev kuvveti oluşturulmalıdır. Taktik seviyede askeri güvenlik ve istihbarat teşkilatları müşterek bir yapı içerisinde bir araya gelmelidir. Bu yapı güvenlik ağırlık olmalıdır. Bu yapılar barış zamanında oluşturulmalıdır ve aynı zamanda hasmımızın istismar edebileceği hassasiyetleri gidermeyi temel görev kabul etmelidir. Taktik harekâtın başlaması ile birlikte bu yapılar yerel seviyede hibrit harekâtı yönetebilir. Stratejik seviyede gerekli enformasyonu sağlayabilir. Taktik seviyenin planlama ve karar vermesi için gerekli enformasyonu sağlaması bir zorunluluktur. Raporlama sisteminin ilk emare ve ikazlarının buna uygun olarak tanımlanması ve bu yönde eğitimlerin yapılması önemlidir. İyi bir istihbarat geliştirme ve bilgi paylaşımına sahip olmak önemlidir, komuta seviyeleri arasında hiçbir boşluğun bulunmamasına dikkat edilmelidir. Komuta etmek: Görevi veya rütbesi gereği bir komutanın astları üzerindeki otoritesini kullanmasıdır. Komuta etmek bilimden ziyade bir sanattır. Her komutanın kendi deneyimine geçmiş tecrübesine ve eğitimine bağlı olarak farklı bir komuta etme biçimi vardır. Komuta etmek liderlik ve karar yeteneği ile otoritenin kullanılmasıdır. Kontrol: Sanattan çok bilimdir. Gerçeklere, deneysel metotlara ve analizlere dayanır. Kontrol kavramı ile özdeşleştirilen bilim komutanın görevleri; kavrayış, değerlendirme, planlama ve icra etme yeteneklerini geliştirmesini sağlayan detaylı sistem ve prosedürleri kapsar.

Durumsal üstünlüğü ele geçirmek için komuta Kontrol prensiplerini hasımlardan daha hızlı değerlendirip uygulamak gerekir. Böylece hasmın karar verme yeteneğini zafiyete uğratmış oluruz.

 Komuta Kontrol süreci

 -Gözlemleme

 -Uyarlama

 -Karar verme

 -İcra etmek  safhalarından oluşur.

1. Gözlemleme: Ortamı incelemek, değişik kaynaklardan bilgi toplamak, bu bilgileri doğru analiz etmektir.

2. Uyarlama: Durumun resmini oluşturmak için bilginin kullanılmasıdır. Genel harekâtın resmini oluşturmak gibi bilgi elde edildikçe durumlar değişir, yeni resim oluşur. Bilgi (istihbarat), doğru karar verme ve planlamanın temel ögesidir. Kazanmak için hasmımızdan daha hızlı hareket etmeliyiz ve hasmımızın karar verme azim ve iradesine kırmalıyız, hızlı hareket etmek hasmı değişen durumlarla karşı karşıya bırakır. Hasmımız yeni kararlar almak için yeni istihbarata ihtiyaç duyacaktır. Bu durum hasım üzerinde kararsızlık yaratır, zaman planlaması yapmasını güçleştirir, karargâh planlaması için yeterli süreyi bulamaz. Aldatma hareketlerini uygulamak hasmın karar verme süresini etkiler.

3. Karar Verme: Tespit edilen hareket tarzlarını incelemeyi ve birini seçmeyi ifade eder. Amaç düşmandan daha hızlı, daha doğru tercih yapmaktır. Geleceği öngörme yeteneğini başarı ve başarısızlık arasındaki farkı oluşturur. Zaman ve belirsizlik karar vermeyi etkileyen 2 önemli parametredir.

4. İcra Etmek: Verilen kararı uygulamaktır. Kararlar ve emirler uygulanmak için yayınlanır. Bu nedenle anlaşılabilir olmalı ve sorunsuz şekilde uygulanmalıdır.

Komuta Kontrol Açısından Hibrit Harekâtın Zorlukları

1. Belirsizlik: Hibrit harekâtın en önemli özelliği belirsizliktir. Kriz öncesinde ve kriz esnasında neler olduğunu anlamak zordur. Bu durum karar vericiler üzerinde tereddüt yaratır, hasıma zaman kazandırır. Karar vericiler kısa sürede bütün resmi anlamaya çalışmalıdır, anlamada gecikirlerse kaybederler.

2. Aldatma: Hibrit harekâtın ayrılmaz bir parçasıdır. Aldatma hasmın duruma hâkim olmasını ve karar vermesini geciktirir veya engeller. Örtülü operasyonlar icra etmek ve bunları inkar etmek hasmın moralini bozar, duruma hakim olmasını engeller, yanlış kararlar vermesine sebep olur. Bu nedenle aldatma harekâtların barış zamanında çok iyi planlanması son derece önemlidir. Belirsizliğe ilave olarak aldatma ve operasyonların inkârı hasmın ve uluslararası toplumun durumu anlamasını ve duruma hâkim olmasını geciktirir veya engeller.

3. Farklı Yol ve Yöntemler

Hibrit harekât yeni ortaya çıkmamıştır, bunu konu ile ilgilenenler bilir. Ancak hibrit harekatta kullanılan unsurlara yenileri eklenmiştir. Bunlardan bir tanesi de siber taarruzlardır. Bu nedenle hibrit harekâtın aynı yol ve yöntemleri, standart icra yollarını kullanacağını düşünmek hata alacaktır. Günümüzde Irak'ta, Suriye'de, Lübnan'da, Ukrayna'da hibrit harekâtın farklı yönlerini görüyoruz.

4. Kurumlar Arası Yaklaşım

Hibrit harekâtın icra edilmesinde tek yol askeri yöntem değildir askeri yönteme ilave olarak başka yöntemler de vardır. Bunları diplomatik, politik, ekonomik, enformasyon ve kolluk kuvvetleri olarak sayabiliriz. İhtiyaca göre başka kurumlar da sürece dâhil olabilir.

5. Devlet Dışı Aktörler

Çağımızda devletlere ilave olarak devlet dışı aktörler de etkili bir hale gelmiştir. Hizbullah ve DAEŞ gibi devlet dışı aktörlerde hibrit savaşı etkili olarak kullanmaktadırlar. Bu aynı zamanda komuta ve kontrol sürecimizi etkilemektedir.

6. Çoklu Taktikler

Konvansiyonel kuvvetler, özel kuvvetler, suç örgütleri, yerel güçler aynı anda ve aynı zaman cetveline göre harekât icra etmektedir. Bu güçlerin her biri farklı taktik ve teknikleri kullanmaktadır. Uygulamaları birbiri ardına gerçekleşmeyecektir. Bunların kullanılmasında farklı komuta kontrol seviyeleri kullanılacaktır. Özel Kuvvetler suç örgütlerinin konvansiyonel varlığına rağmen kesin sonuca ulaştıran harekâtları yönettiklerini gördüğümüzde şaşırmamalıyız.

SONUÇ: Hibrit savaş karma melez bir savaş türüdür. Bu savaşta muhabere sahasında konvansiyonel kuvvetler ile birlikte özel kuvvetler, yerel güçler, değişik örgütler, özel güvenlik şirketleri, paralı askerler, v.s. gibi gayrinizami güçlerde kullanılmaktadır. Harekâtta komuta kontrol açısından belirsizlik, aldatma, kurumlar arası koordinasyon, çoklu taklitler, devlet dışı aktörler olması da birtakım zorluklar yaratmaktadır. Bu nedenle hibrit harekât barış zamanında çok iyi planlanmalı ve planlar devamlı geliştirilmelidir. Değişen durumları süratle değerlendirip çabuk karar verilecek sivil ve askeri bürokratlara ihtiyaç vardır. Muharebe sahasında inisiyatif kullanacak, bilgi çağının imkânlarından faydalanacak her seviyede komutanları ihtiyaç vardır. Bu nedenle hasım üzerinde farklılık yaratan ordular zafere ulaşacaktır.