İstihbarat ve Casusluk

 *Bu yazı 17/04/2023 tarihinde yayınlanmıştır.

 Mithat IŞIK/SDE Savunma ve Güvenlik Koordinatörü

Casusluk bir bilgi ya da hedefe ulaşmak için yapılan gizli haber alma faaliyeti, organizasyon ve metotların tümüne verilen isimdir. Casus ise bu faaliyeti yürüten kişidir. Genellikle casusların arkasında devletin maddi, manevi, askeri ve teknik her türlü desteğini almış karmaşık bir organizasyon vardır. Casusluk belli bir eğitim sürecini kapsayan organize bir lojistik desteğe sahip belirli bir hiyerarşi ve kurallara göre hareket eden faaliyetlerin tümüdür. Bu faaliyetlerde görev alan kişilere casus denir. Casusluk faaliyetini diğer istihbaratlardan ayıran özellik ise bilginin bulunduğu yere veya bilgiyi bilen insanların arasına girerek hile ile bilgiye ulaşma faaliyetlerinin tümünü kapsamasıdır. Casusluk genellikle kurumsal bir kuvvetin parçası olarak değerlendirilmekte. Çoğunlukla askeri amaçlarla mevcut veya potansiyel düşmanlara karşı devlet casusluğu kavramı ile özelleştirilmiş bir terimdir. Gizli bilgileri toplamak için görevlendirilmiş kişiye casus denilmektedir. İstihbaratla birlikte düşünülen casusluk birbirinden beslenen ve ayrılması zor kavramlardır. İstihbarat diğer bir ülke hakkında aleni, meşru ve kanuni şekilde haber toplanmasıdır. Casusluğun asıl amacı istihbaratla elde edilemeyen gizli bilgilere, muhafaza edildiği kapalı kapıların ve kilitli kasaların içinde bulunan bilgiye ulaşmaktır. Bunlardan birincisi kanuni veya meşru istihbarat ikincisi gayrikanuni istihbarat faaliyetidir.

Casusluk ve istihbarat ayrılmaz bir ikilidir. En basit anlatımla istihbarat elde etmek için casus kullanılır. Casusluk yapılır veya yaptırılır. İstihbarattaki kısmi açıklığa karşı casuslukta %100 kapalılık ve gizlilik söz konusudur. İstihbarat ve casusluk devletlerin görünen ordularının görünmeyen kaynağı temeli ve en önemli unsurudur. Tarihte güçlü ordulara sahip olmalarına rağmen yeterli istihbarat elemanına sahip olmadıkları için ağır yenilgiler almış devletlerin örnekleri çoktur. 1yüzyıl dünya istihbarat teşkilatlarının hızla gelişme gösterdiği yüzyıl olmuştur. Yaşadığımız yüzyılda istihbarat vasıtaları çok gelişmiş ve çeşitlenmiştir. İnsana dayalı istihbarat insanlığın var olduğu dönemden itibaren çeşitli şekilleriyle halen en etkili istihbarat vasıtası olarak kullanılmaktadır. Casus uçaklar, casus uydular, balonlar, İHA-SİHA’ lar, elektronik istihbarat, siber uzay, sosyal medya Facebook Twitter WhatsApp günümüzde etkili istihbarat elde etme araçları olarak kullanılmaktadır. Bilgi çağı teknolojisi ulusal güvenliğe hem avantaj hem de dezavantaj sağlamaktadır.

İnsanlık tarihinin başlangıcından günümüze kadar var olan istihbarat ve casusluk faaliyetleri geçmişte olduğu gibi günümüzde de devletlerin geleceğinde rol oynayan önemli ve öncelikli faktörlerdir. İstihbarat casusu hedef ve hedef olması muhtemel kişi grup örgüt veya devletlerin imkân ve kabiliyetlerini ortaya çıkarmak, muhtemel hareket tarzlarını önceden tespit etmek için yürütülür. Geleceği görebilmek, muhtemel sorunlar hakkında önceden bilgi sahibi olabilmek, olayların gerçek nedenlerine ulaşabilmek ancak sağlıklı bir istihbarat üretimiyle mümkün olabilir. Birinci Dünya Savaşı’nda muharip devletlerden yarım milyon insanın doğrudan doğruya istihbarat işlerinde kullanılması ve bunların 50 binden fazlasının casus olması çarpıcı bir örnektir. Günümüz dünyasında artan nüfusu göz önüne aldığımızda şu an kaç kişinin istihbarat ve casus olarak kullanıldığını tahmin edebiliriz.

Devletlerin ve orduların gözü kulağı, istihbarat ve casusların elde ettiği bilgilerdir. Vücut ne kadar kuvvetli olursa olsun kulaktan ve gözden yoksun olmak onu felçli hale getirir. Haber alan hazır olur sözü barış ve savaş zamanında geçerlidir.