Kosova Seçimleri Arefesinde Türk Partileri

Bu yazı 08/02/2021 tarihinde yayınlanmıştır.

*Osman Atalay/ Araştırmacı 

Türkler, Arnavutlar, Goralılar, Torbeşler, Romanlar ve diğer milletler... 630 yıldır Kosova’da kardeşçe yaşayan aynı sosyal yapıyı oluşturan aynı dinin insanlarıdırlar. Dil farklılıkları dışında önemli farklılıkları yoktur. Taki 1970 yıllarına yani Yugoslavya içişleri bakanı Aleksandır Rankoviç’in görevden alınmasına kadar. Bu tarihten sonra Katolik Arnavutların, Katolik Hırvatların, Katolik Slovenlerin, kışkırtmasıyla bu insanlar birbirinden uzaklaşmaya başlamış ve bu coğrafyada bariz bir Arnavut Milliyetçiliği, İslâmafobi ve Türk düşmanlığı yeşermiştir.

1998-99 Sırp zulmünün durdurulması için Türkiye’nin NATO’da öncü rol oynaması ve ardından Kosova’yı ilk tanıyan ülkeler arasında yer alması, ardından Batı’nın vaadlerinin gerçekleşmemesi ve beklenildiği kadar yardımların yapılmaması, Türkiye’nin samimi duruş sergilemesiyle Kosova halkının Türkiye’ye karşı bakışı değişmiş, eski dostluklar yeniden filizlenmeye başlamıştır.
Fakat son 10 yıl içerisinde Kosova’nın iç ve dış siyasi dengelerinde ciddi değişimler yaşanmaktadır. Türkiye’nin özellikle Kosova Arnavutları ve Türk toplumu üzerinde varlığını daha ciddi şekilde hissettirecek etkili kültürel ve politik tutumlara ihtiyacı var. Bölgede yaşanan değişimleri sağlıklı okuması ve bu yeni süreci iyi değerlendirmesi gerekiyor.

Kosovalı Türk Seçmenler

Resmi kaynaklara göre, Kosova'da yaşayan Türklerin sayısı 18 bin 727 olup toplam nüfusun yüzde1.08'ini oluşturmaktadır.
37 Belediyenin bulunduğu Kosova'da 297 bin 90 hane bulunuyor. Nüfusun yüzde 61'i kırsal kesimde yaşıyor. Kosova'da 1 ailenin ortalama mevcudu 5.85 kişi.
Kosova genelinde Türklerin yaşadı yerler; Prizren, Mamuşa, Priştine, Gilan, Vıçitrn, Mitroviça, İpek, Yanova...
Kosova'daki toplam 18 bin 727 kişiden oluşan Türk nüfusun yüzdelik olarak Mamuşa’da yaşayan kısmı yüzde 33 oranını teşkil etmektedir.
14 Şubat da Kosova’da erken genel seçimlere gidilmektedir. Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu karar doğrultusunda ülke olağanüstü seçim kararı aldı. Anketlerden çıkan sonuçlar bu seçimlerde halkın iradesinin değişiklikten ve istikrardan yana olduğu doğrultusundadır.

Eski başbakan Albin Kurti’nin başını çektiği “Kendin Karar Al Hareketi”(Lëvizja Vetëvendosje) ve Kosova Meclis Başkanı/Cumhurbaşkanı vekili Vjosa Osmani’nin ortak listeyle seçimlerde yarışmasıyla anketler, bu ittifakın %45 oranında seçimleri kazanma ihtimalini gösteriyor.
Eski Cumhurbaşkanı Haşim Taçi ve PDK Başkanı Kadri Veseli’nin Özel Yetkili Mahkeme tarafından yargılanmaları Kosova’da tüm siyasi dengeleri alt üst etmişe benziyor.
Mevcut başbakan Avdullah Hoti ve koalisyondaki diğer partiler, seçim startı ile sahaya indiler.

14 Şubat seçimlerinde Albin Kurti’nin milletvekili adaylığı Yüksek Mahkeme tarafından reddedilmesine rağmen Albin Kurti, başbakan adayı olarak sahada çalışmalara bizzat katılıyor.

Kosova Türkleri hangi partiye yönelecek?

Kosova’da Türk toplumu 20 yıldır Kosova Demokratik Türk Partisi tarafından temsil edilmiştir.

Arif Bütüç’ün 2013 de kurduğu Kosova Türk Adalet Partisi (KTAP), aynı yıl Belediye başkanlığını kazanmış ikinci Türk partisi olarak yerini almış, ancak 2017’de seçimleri kaybedince parti kapanmıştı. Arif Bütüç’ün hala Kosova Türk toplumunda hatırı sayılır bir karşılığı ve oy potansiyeli mevcut.

20 yıl boyunca parlamentoda iki milletvekili ile temsil edilen Kosova Demokratik Türk Partisi (KDTP) 2020 yılında önce Vetevendosje ile hükümette yer aldı, fakat bu hükümetin düşürülmesinde büyük bir rol oynaması, kendileri için büyük bir talihsizlik ve dezavantaj olarak algılanmaktadır.

Kosova’nın son 5 yıllık siyasi sürecine bakıldığında, ülke seçmeninde yeni bir siyasi arayış ve Albin Kurti rüzgarının iyi okunmadığı görülmektedir. KDTP seçim sonuçlarında Albin Kurti lideri olduğu WW partinin kazanması halinde azınlık tercihi avantajını büyük ölçüde kaybetmiş olacağını unutmamak gerekiyor.

KDTP, milletvekilleri Fikrim Damka ve Fidan Brina Jılta ile LDK hükümetinin kurulmasında evet oyu kullandı. Ancak, bu hükümetin düşürülmesi kararı sonrasında halkın büyük tepkisine sebep olunurken, KDTP’nin bu süreçte kendi seçmeninden bile desteğini alamadığı söylenmektedir. KDTP’nin her seçimde oy kaybetmesi, Türk seçmenleri arasında ciddi küskünlüklere, tepkilere ve alternatif arayışlarına sebep olmuştur.

Fikrim Damka’nın siyasi kariyerinde Albin Kurti hükümetini düşürmesi hep olumsuz bir hatıra olarak kalacaktır, bu siyasi tercihin sebebi ayrı bir merak konusudur.
Diğer yandan, Kosova’da Ekim 2020’de KDTP içinden yeni bir parti çıktı. “Yenilikçi Türk Hareket Partisi” (YTHP). Partinin başkanı Ertan Simitçi Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. YTHP 14 Şubat seçimlerinde yarışacak.

Kosova Anayasası Türk toplumuna iki sandalye tahsis etmiştir. KDTP ve YTHP bu iki sandalye için yarışacaklar. YTHP’nin seçmeni değişimden yana olduğu için, halkın çoğunluğunun desteklediği Albin Kurti’nin Vetevendosje Partisi ile ilerde koalisyon yapabileceğine kesin gözüyle bakılıyor.

Bu seçimde YTHP nin alacağı oy merak konusudur. Türk toplumun (küskünlerden dolayı) oy sayısının artacağı söylenmektedir. YTHP’nin kurulması ile Türk seçmeninin diğer
Kosovalı Türk Seçmenlerin Arnavut partilerine yönelmesini durdurabilir mi?

Siyasi tecrübe yoksunluğu vurgusu yapılan YTHP, genç bir jenerasyonu temsil eden, heyecanlı, enerjik bir potansiyele sahip olması ile, alternatif bir siyasetle halkın desteğine talip olması ile, kısa sürede olmasa da orta vadede umut olabilir mi?

KDTP aday kadrosunda uzun yıllar siyaset yapmış tecrübeli yaşlı isimlerden oluşan toplam 26 aday ile yarışırken, YTHP’nin tamamen genç ve yeni isimlerden oluşturduğu adaylar kadrosunda 12 kişi yer alıyor. Her iki Türk partisinin de Türklerin yaşadığı belediyelerden adaylar çıkaracağını söylemek mümkün. KDTP’nin uzun yıllardır aynı aday kadrosu ile seçimlerde yarışması kendisi için dezavantajlı bir durum olabilir.

Kosova’da uzun zamandan beri sürekli yeni partiler kuruluyor ve kapanıyor, fakat her yeni kurulan partiye olumsuz ön yargılar ile yaklaşmak sağlıklı bir yol değil. Yeni partilerin önü kesildikçe Kosova Türk toplumu bu kez oylarını ya Kosova Arnavut partilerine veriyor ya da sandıkları protesto etmeyi tercih ediyor.

Kosova Türk siyasetinde, çok partili dönemde 2013 yerel seçimlerinde Türk seçmeninin toplam oyu 11.049 iken, 2019 yılında tek partili dönemde 6.788 oya düşmesinin sebeplerinin iyi değerlendirilmesi ve seçmen protestosunun iyi okunması lazım.

18 Bin nüfusa sahip Kosova Türk toplumunun uzun yıllardır tek bir çatı altında siyaset yapamayışı üzerinde ciddi kafa yormamız gerekiyor.

Bu seçimlerde Türk toplumu iki parti ile sahaya çıkacak, KDTP ve YTHP olarak hedeflerindeki iki vekillik ve bir kontenjan bakanlığı için yarışacaklar. İki Türk partisi liderine seçim arifesinde sorduğum sorular ve aldığım cevapları kamuoyunun bilgisine sunuyorum. Kosova seçimlerinin hayırlara vesile olmasını ümit ediyorum.

FİKRİM DAMKA; KOSOVA DEMOKRATİK TÜRK PARTİSİ

1-Kendinizi tanıtabilir misiniz?

- 6 Ekim 1972 Prizren doğumluyum. İlk ve orta öğrenimimi doğduğum yer Prizren’de gördükten sonra, İstanbul Üniversitesi İktisat Bölümünden mezun oldum.
1999 yılında öğretmenlik hayatıma başladım. 2002 yılında ise Kosova Türk Öğretmenler Derneği başkanlığına seçildim. 2005 yılında KDTP’nin önerisi üzerine Nüfus Sayımı Komisyon üyeliğine getirildim ve bu görevde 2011 yılına kadar kaldım.

Kosova Demokratik Türk Partisi yönetimine 2007 yılında yapılan Prizren şube seçimlerinde katıldım. Parti içi yönetimde MYK üyeliği ve Genel Sekreterlik görevlerini yaptım ve 2019 yılından bu yana KDTP başkanlığını yapmaktayım. 2010, 2014, 2017 ve 2019 yıllarında gerçekleşen Kosova parlamento seçimlerinde milletvekili seçildim.
Evliyim ve iki çocuk babasıyım.

2-Partinizin siyasetteki prensipleriniz, felsefeniz nedir?

- Partimiz, Tüzüğümüzde ve Parti programımızda da belirtildiği gibi, Kosova'da Türk toplumunun her alanda gelişmesi, refaha kavuşması için çalışır. Partimiz, mücadele ve muhafaza ruhuyla kurulmuş bir partidir. Ancak, var olan haklarının yanında demokratik ilkeler çerçevesinde Türk toplumunun hak ve menfaatlerini daha da ileriye taşımayı amaçlamaktadır. Kosova Türk halkı, bu topraklarda yüzyıllarca yaşamış, kendi kültürü ve hizmetleriyle buralara değer katmış, çağ atlatmıştır. Türk varlığını ve onu temsil eden kültürü buralarda ilelebet yaşatabilmek için mücadele siyasetimizi yürütmeye devam edeceğiz.

3-Balkanlar'daki Türklerin (Kosova ve Kuzey Makedonya) temel sorunlarına ilişkin neler söyleyebilirsiniz?

- Kuzey Makedonya ve Kosova Türkleri aynı dili konuşan, aynı soydan gelen, aynı tarihi ve sorunları yaşamış iki farklı ülkenin vatandaşlarıdır. Her alanda birbirimize yakın olduğumuz Kuzey Makedonya Türkleri ile sıkı bir ilişki içinde olduğumuz için, görüyoruz ki süreçleri farklı olabilse de, sorunlarımız ortak. Varoluş mücadelemiz, sorunlarımızın kaynağını bizlere açıkça ifade ediyor. Türkçeyi yaşatmak, Türk kültürünü korumak, yaşadığımız topraklarda Türklerin haklarının savunulmasının yanı sıra, nüfusunun da doğru bir şekilde ortaya konulabilmesi, yani Kosova'daki ve Kuzey Makedonya'daki gerçek Türk nüfusunun tespit edilmesi bizler için hayati önem taşımaktadır.

4-Kosova Türkleri için hedefleriniz neler?

- Kosova Türkleri kapsamında hedeflerimiz, Kosova'da yaşayan Türk toplumunun siyasal, hukuki ve yaşam koşullarını yükseltmektir. Yasal ve siyasal haklarımızın daha iyi anlaşılabilir, tespit edilebilir ve uygulanabilir olmasını ve bu açıdan ülke refahının yanı sıra toplumsal refahın da sağlanmasını arzuluyoruz.

Türkiye Cumhuriyeti ile olan bağlarımızın gücü bizlere farklı bir vizyon kazandırıyor. Türkiye Cumhuriyeti'nin Kosova halkına sağladığı desteklerin, Kosova Türk toplumu açısından hukuki bir statü ile tespit edilmesi, orta ve uzun vadedeki hedeflerimizi oluşturmaktadır.

5-Bir siyasetçi olarak Kosova Türklerinin bugününü ve yarınını nasıl görüyorsunuz?

- Kosova Türk toplumu, Türkiye Cumhuriyeti'nin de sağladığı imkanlar dahilinde, yüksek öğrenim alanında oldukça ilerlemiştir. Farklı alanlarda yüksek öğrenim mezunumuz bulunmakta ve bu da toplumumuzun bakış açısına ve hedeflerine yansımaktadır. Yüksek okur-yazarlığın yanı sıra, eğitim kalitemizde artış da bizler için olumlu bir hava yaratmaktadır. Gelecek için; Türk toplumu bulunduğu sosyal tabakada olumlu ve bariz etkiler yaratacaktır. Daha rekabetçi, daha bilinçli ve haklarının farkında olan bir nesil ortaya çıkıyor. Bu nesil, Kosova'da ciddi değişiklikler yaratacak, daha kaliteli fikirlerin ve hizmetlerin öncüsü olacaktır. Nihayetinde Kosova'nın geleceğinde Türk toplumunun daha belirgin ve özel bir yeri olacaktır.

6-Kosova Türklerinin Arnavutlar ve Türkiye ile siyasi ilişkileri hakkında neler söylemek istersiniz? Sorunlar ve olması gerekenler.

- Kosova Türkleri, her söyleşimizde söylediğimiz şekilde, Kosova ile Türkiye Cumhuriyeti arasında doğal bir bağı oluşturmaktadır. Arnavutlar ile olan siyasal ilişkilerimiz tarihi ve rasyonel bir temele dayanmaktadır. Bu ilişkilerimiz neticesinde, ülkenin kalkınması ve Türk toplumunun menfaatlerinin korunmasını bir arada yürütebilmekteyiz.

Türkiye Cumhuriyeti ile olan ilişkilerimiz ise daha özel bir temele dayanmaktadır. Siyasal ilişkilerimizin yanında duygusal ve biyolojik bağlarımız da bizleri birbirine bağlıyor. Bundan dolayı, Kosova Türk halkı Türkiye Cumhuriyeti’ne anavatan gözüyle bakmakta ve ona göre hareket etmektedir.

ERTAN SİMİTÇİ; YENİLİKÇİ TÜRK HAREKET PARTİSİ

1. Kendinizi Tanıtabilir misiniz?

Ben Ertan Simitçi 1985 Kosova Prizren doğumluyum. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi 2010 yılı mezunuyum. Üniversiteyi tamamladıktan sonra ülkeme dönerek, iki yıl avukat asistanı olarak çalıştım. 2012 ile 2015 yılları arasında şahsıma ait hukuk danışmanlık şirketinde yöneticilik yaptım. 2011 ve 2015 yılları arasında birçok sivil toplum kuruluşunda yöneticilik ve danışmanlık görevini üstlendim. Edinmiş olduğum bilgi, birikim, çevre ilişkisi ve mesleğim dolayısıyla da 2014 yılında aktif olarak siyaset yapma kararını aldım. İki defa milletvekili adayı ve bir defa belediye meclis adayı olarak seçimlerde halkımızın huzurunda olduk. 2015 ile 2019 yılları arasında Prizren Belediyesinde iki dönem Ekonomi ve Maliye Müdürü görevini yürüttüm. 29 Ekim 2020 yılında kurulan Yenilikçi Türk Hareket Partisi’nin kurucu başkanı ve genel başkanı görevini yürütmekteyim.

2. Partinizin siyasetteki prensipleriniz, felsefeniz nedir?

Partimiz, Kosova Cumhuriyeti`nin kalkınması ve gelişmesinde unsur teşkil eden Kosova Türk toplumunun bugünden yarınlara daha güvenle bakmasını sağlayacak yenilikçi, demokratik ve gelişime dayalı politikalar üretmek ve politikalar geliştirmek, insan haklarına ve evrensel hukuk ilkelerine bağlı kalarak Kosova Türk toplumunun Anayasal ve yasal haklarının korunması ve geliştirilmesi için siyasi faaliyetlerini yürütme amacını taşıyan bir siyasi partidir.

Yeni bir parti olduğumuz için, toplumun sosyal-ekonomik açıdan gelişmesi konusunda ve toplumun yaşam kalitesinin yükselmesini destekleyen her türlü reforma ve iç ve dış politikada güçlü, istikrarlı ve barışçıl bir devlet olma yönündeki siyasi iradeye destek olacağız.

3. Balkanlar’daki Türklerin (Kosova ve Kuzey Makedonya) temel sorunlarına ilişkin neler söyleyebilirsiniz?

Bildiğiniz gibi Kosova’da ve Kuzey Makedonya’da Türkler topluluk statüsündedir. Türkler özellikle Türkçe eğitim, Türk kültür ve gelenekleri, dil, din ve sosyal ilişkiler kapsamında yaşamlarını sürdürmektedirler. Anaysa ve yasalarla tanınmış hakların korunması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi konusunda da siyasi faaliyetlerini sürdürmektedir. Ancak, uygulamada en büyük sorunlar arasında; kamuda istihdam ve temsiliyet sorunu, Türkçe eğitimin uygulanmasında yaşanan bazı sorunlar, sağlık ve sosyal güvenlik sorunları, işsizlik, özel sektörde çalışan Türk işletmelerimizin sorunları ve sivil toplum kuruluşlarının kurumsallaşma yolunda yaşadığı sorunlar, başlıca sorunlarıdır diyebiliriz.

Kosova’da 20 yıllık bir siyasi dönem içerisinde özellikle de 2015 yılından bu yana ülkede yaşanan siyasi istikrarsızlık, yasama kurumunun ve hükümetlerin sürekli feshedilmesi, siyasi kuruluşlara güvenin azalması, yaşanan ekonomik kriz, genç nüfusun göç etmesi, sağlık ve sosyal güvenlik alanında yaşadığımız ortak sorunlar doğal olarak da Türk nüfusunu da doğrudan etkilemiştir. Özellikle de Gilan, Mitroviça ve Vıçıtırın’da yaşayan Türk soydaşlarımızın kamuda istihdamı sağlanamadı. Türkçe eğitimde öğrenci sayısı çok düştü. Türkiye’den mezun olan gençlerimizin iş bulamaması ve nitelikli kadroların istihdam edilmemesi başlıca sorunlarımızdır.

4. Kosova Türkleri için hedefleriniz neler?

Kosova Türk siyasetinde çok partili dönemde 2013 yerel seçimlerinde Türk seçmeninin toplam oyu 11.049 iken, 2019 yılında tek partili dönemde 6.788 oya düşmesi, halkımızın memnuniyetsizliği ve karamsarlığını ortaya koymuştur.

Yenilikçi Türk Hareket Partisi olarak, hedefimiz, öncelikle Türk seçmeninin oylarını kazanmak ve güven tazelemek. Ülke genelinde yaşanan güvensizlik bizleri de yakından etkilediği için, bu bilinçle, Parti kadromuzu yeni yüzlerden, kaliteli ve tahsilli gençlerden ve bilgi ve birikime sahip yetişkinlerden olmasını istedik. Ki, bugün böyle bir kadroya da sahibiz.

Yenilikçi Hareket olarak ‘İstikbal 2030’ hedefini koyduk. Kosova Türk toplumunun ülkenin ulusal politikalarında söz sahibi olması için siyasi mücadelemizi vereceğiz. Ekonomi, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik alanlarında Türk siyasetçilerin, yöneticilerin ve aydınlarımızın yer alması; kamuda temsiliyetimizin artması ve özellikle de Türkiye Cumhuriyeti ile ilişkilerin iyileştirilmesi adına önümüzdeki dönemde yapacağımız en ciddi çalışmalarımız olacaktır.

5. Bir siyasetçi olarak Kosova Türklerinin bugünü ve yarınını nasıl görüyorsunuz?

Yenilikçi Türk Hareket Partisinin kurulması ile inanıyorum ki, Türk siyasetinde yeni bir çağ açtık. Çünkü tahsilli ve kaliteli bir nesil ile halkımızın huzuruna çıkıyoruz. Halkımızın sesini ve iradesini iyi okuduğumuza inanıyorum. Ülkemizde yaşanacak olan siyasi değişimde, Kosova Türkleri olarak da bu değişime ayak uydurursak 2030 İstikbal hedefimize daha hızlı ulaşabileceğimizi umut ediyorum. Çünkü Türk toplumunda çok kaliteli insanlar var. Türkiye’nin en iyi üniversitelerinden mezun olmuş, doktora eğitimlerini tamamlamış kaliteli kadrolara sahibimiz. Bizim yapacağımız tek bir şey var; bu kadroları doğru yerlere yerleştirmek. Karar alma mekanizmalarında söz sahibi olmaları için mücadele etmek. Gerisi Yüce Rabbimizin takdiridir.

6. Kosova Türklerinin Arnavutlar ve Türkiye ile siyasi ilişkileri hakkında neler söylemek istersiniz? Sorunlar ve olması gerekenler.

Her iki toplum bir arada ve iç içe yaşamaya alışmış, aileler arasında dostluk ilişkileri kurulmuş ve ortak payda da yaşamlarını yürütmektedir. Her iki toplumun kültürel, dini, örf ve adetleri birdir. Bizi ayıran sadece dilimizdir. Ancak bugüne kadar siyasi alanda yapılan bazı yanlış politikalar ve özellikle yanlış ya da kasıtlı yazdırılan tarih konuları yüzünden iki toplum arasında bazen istenmeyen ırkçı olaylarda meydana gelmiştir. Ancak, yapacağımız ortak işbirliği, hoşgörü ve saygılı bir siyasi ahlakla iki toplum arasındaki tüm çekişmeleri ortadan kaldıracağımıza inanıyorum.

Türkiye Cumhuriyeti, Kosova savaşında, Bağımsızlığında ve gelişiminde hep bizlerin en büyük destekçisi olmuştur. Ancak, Kosova ile Türkiye arasından 2015 yılında bu yana maalesef siyasi ve ekonomik ilişkilerin eskisi gibi olmadığını söylemek mümkün. Çünkü ülkemizde yaşanan siyasi istikrarsızlık ve güvensizlik yüzünden özellikle de ekonomi alanında ülke olarak Türk yatırımcısını çekemedik. Siyasi anlamda da, Türkiye Cumhuriyeti’nin Balkanlar ve Kosova politikalarına gerekli hassasiyeti gösteremedik. Eskiden Kosova’ya akın akın gelen Türk Bakanları, Üniversite heyetleri, Belediye Başkanları ve İş dünyası temsilcileri maalesef artık gelmiyor.

Ancak 14 Şubat 2020 seçimleri sonrasında kurulacak yeni hükümette yer alarak, Türkiye ile ilişkilerimizi iyileştirmek, güçlendirmek ve sürekliliğini koruma adına gerekli özveriyi ve mücadeleyi sağlayacağız.

14 Şubat erken parlamento seçimlerinin başta ülkemize, toplumumuza ve tüm bölgeye hayırlı olmasını, halkımızın ve ülkemizin istikbali için bu sürecin çok önemli olduğunu bildirirken, sizlere de teşekkürlerimi sunmak istiyorum.