Latin Amerika ve Küba Devrimi

Bu yazı 09/12/2022 tarihinde yayınlanmıştır.

* Mithat IŞIK / SDE Savunma ve Güvenlik Koordinatörü

Latin Amerika Latin dillerini konuşan ülkeleri ve çevresindeki coğrafyayı kapsar. Latin Amerika ülkeleri İspanya işgalinden kurtulduktan sonra bir türlü istikrarlı yönetimlere kavuşamadılar. Amerika Birleşik Devletleri sol hükümetlerin iktidara gelmesini önlemek için bölgede sıkça CIA operasyonları ile askeri ihtilaller yaptırmıştır. Askeri ihtilaller ile iktidarı ele geçiren yöneticiler bölgede baskı ve zulmün temsilcileri olmuşlardır. Bölge zengin yeraltı ve yerüstü kaynaklarına sahip olmasına rağmen halk hiçbir zaman refah ve huzura kavuşmamıştır. Bölgenin az gelişmiş olması nüfusun büyük çoğunluğunun kırsal alanda yaşaması ve mülkiyeti kendilerinde olmayan tarlalarda tarımla uğraşması Castro ve arkadaşlarının yapmak istedikleri gerilla savaşının temel kaynağını oluşturmuştur.

Küba Devrimi

26 Temmuz 1953’te Castro liderliğinde yetersiz silah ve cephaneye sahip 100 kişilik bir gerilla grubunun Moncada kışlasına saldırısı ile başladı. Bu saldırıda gerillaların çoğu hayatını kaybetti. Hayatta kalanlar ise az sayıda bir gerilla birliği ile Fidel Castro ve Raul Castro idi. Bunlar da kısa bir süre sonra yakalandılar ve hapse girdiler. 15 yıl hapis cezası alan Castro ve arkadaşları Isla de la Juventud Adasında bulunan Presidio Mondelo Hapishanesine gönderildiler. Halkın baskıları üzerine Batista, Moncada Kışlası baskınına katılanlar da dahil bütün politik mahkumları serbest bıraktı. Castro kardeşleri de Meksika’ya sürgüne gönderdi. Castro ve kardeşi Raul burada daha önce sürgüne gönderilen Kübalılar ile tanışıp güçlendiler. Meksika’da yeniden örgütlenip güçlenme sürecinde Castro, Arjantinli doktor Che Guevara ile tanıştı. Che’de Castro grubuna katıldı. Che özgürlüğüne düşkün savaşçı bir karaktere sahip motosikletiyle bölgeyi gezip dolaşmak için Arjantin’den yola çıkmış bir doktor. Castro Meksika’da askeri lider devrimci Alberto Bayo ile de tanıştı. Alberto Bayo, Castro ve grubunu eğitti. Meksika’da eğitilen grup Fidel Castro önderliğinde Küba’ya gitmek için Kasım 1956’da Granma yatına bindiler. Yaptıkları plana göre Doğu Küba’ya gelecekler burada kalan isyancılarla birleşip genel bir çatışma başlatarak Batista hükümetini devireceklerdi. Ancak Granma yatı planlanan zamandan daha geç ve planlanan bölgeden daha uzağa çıktı. Bu nedenle 26 Temmuz hareketine bağlı İlano kanadı ile temas kurulamadı. Temas kurulamadığı için koordineli bir saldırı gerçekleştirilmedi. Gerillalar Sierra Maestra dağında kendi çabalarıyla ilerlemeye başladılar. Dağlık bölgede ilerlerken kısa bir süre sonra Küba hava kuvvetlerinin taarruzlarına maruz kaldılar. Bu saldırıda birçok gerilla hayatını kaybetti. 100 kişilik gerilla grubundan 15-20 gerilla hayatta kaldı. Küçük gruplar halinde dağılan gerillalar dağlık bölgede ilerlemeye başladılar. Bu gruplar sempatizan köylülerin yardımı ile buluştular. Buluşan gerillalar 12 kişi kalmıştı bu 12 kişilik grubun içinde Fidel Castro, Raul Castro Camilo Cienfuegos ve Che Guevara da bulunuyordu. Bunlar gerillanın çekirdek ve lider grubunu oluşturdular.

1956’dan 1958 yılının ortalarına kadar Sierra Maestra dağlarındaki küçük Batista garnizonlarına başarılı baskınlar düzenlediler. Bu saldırılarda çok miktarda silah ve cephaneye sahip oldular. Batista kontrolü kaybetmemek için şehirlerde kanlı eylemler yaptı. Che Guevara ve Raul Castro da dağlarda Batista yanlılarını ve Castro düşmanlarını idam ederek kırsal alanda politik kontrolü sağladılar. Bu dönemde Castro ekibi 200 kişilik bir gerilla gücünden oluşuyordu. Küba ordusu ve polis gücünün mevcudu 30.000-40.000 civarındaydı. Ancak Batista ordusu ve polis gücü çatışmaya isteksizdi. Bu nedenle her çatışmada büyük kayıplar veriyorlardı. Batista ordusu için bir sorun da ABD tarafından 14 Mart 1958’de konulan ambargo idi. ABD ambargosu nedeniyle Küba Hava Kuvvetleri uçaklarının onarımı için yedek parça bulamıyordu.

Batista güçleri Verano operasyonu ile dağlara güçlü operasyonlar başlattı. Ancak operasyona katılan 12.000 askerden yarısı eğitimsizdi. Eğitimsiz olan askerler Castro gerillaları karşısında başarılı olamadılar. Bu çatışmalarda Castro gerillaları 240 Batista askerini esir aldı sadece 3 gerillasını kayıp verdi. 29 Temmuz’da General Cantillo’nun pususuna düşen Castro ve savaşçıları 70 gerillası kaybetti. Çok zaiyat veren Castro 1 Ağustos’ta geçici ateşkes önerdi. Castro’nun ateşkes önerisini Cantillo kabul etti. Ateşkes pazarlıkları devam ederken Castro gerillalarını dağlık alanlara taşıdı ve operasyonları az bir kayıpla atlattı. Büyük umutlarla başlatılan Verano operasyonu Batista hükümeti için başarısızlıkla sonuçlandı. Batista güçlerinin başarısız olması üzerine toparlanan Castro güçleri saldırmaya başladılar ve seri halde başarılar kazandılar. Bu sırada Che Guevara Camilo Cienfiegos ve Jaima Vega komutasındaki 3 ekipte Santa Clara’ya doğru ilerlemeye devam ediyordu. Ancak çıkan bir çatışmada Jaima Vega'nın grubu yok edildi. Diğer 2 ekip merkeze ulaşarak Castro komutasında olmayan direniş örgütleriyle birleştiler. Cienfuegos 30 Aralık 1958’de Yaguajay Çatışmasını kazanarak önemli başarı kazandı. 31 Aralık 1958’de Santa Clara şehri Che Guevera, Cienfuepos ve William Alexander Morgan güçleri tarafından ele geçirildi. Gerillaların Santa Clara şehrini ele geçirmesi ve halkın coşkusu Batista’yı paniğe sürükledi ve Batista 1 Ocak 1959’da uçakla Dominik Cumhuriyeti’ne kaçtı. Batista’nın kaçış haberini alan Castro Santiago de Cuba’yı almak için görüşmelere başladı. 2 Ocak’ta Albay Rubido askerlerine Castro güçleriyle savaşmamaları için emir verdi. Böylece şehir Castro güçlerinin eline geçti. Aynı saatlerde Che Guevera ve Cienfuegos’ta güçleriyle Havana’ya girdiler. 6 Ocak 1959’da Castro Havana’ya ulaştı ve Küba’nın yeni başkanı ve lideri oldu.

Domuzlar Körfezi Çıkarması (17-19 Nisan 1961)

1961 yılında CIA ajanlarının sürgündeki Castro karşıtlarını organize ederek Castro rejimini devirmek için yaptıkları bir operasyondur. Bu operasyon başarısızlıkla sonuçlanmıştır. CIA ajanlarının organize ettiği güç yaklaşık 2500 kişidir. Bunlar Batista ordusunun kaçan askerleridir. Çıkarma, ismini çıkarmanın yapıldığı körfezin adından almıştır ve Küba’nın güney sahilleridir. (Adını çıkarmanın yapıldığı Playa Giron’dan almıştır.) CIA ajanlarının kullandığı güçten 1170 kişi Küba askerlerince esir alınmıştır. 118 kişi öldürülmüş 360’ dan fazla da yaralı vardır. Küba ordusunun kayıpları ise 176 ölü 300’den fazla yaralıdır. Bu operasyondan sonra Küba Sovyetler Birliği ile ilişkilerini geliştirmiştir. 1962 yılında Sovyet füzelerinin Küba’ya yerleştirilmesi ABD ve Sovyetler Birliği arasında gerginliğe neden olmuştur.

Netice 

-Küba halkının Batista diktatörlüğüne karşı silahlı zaferidir.

-Latin Amerika ülkelerinde halk kitlelerinin davranışları ile ilgili geleneklerini de yıkmıştır.

-Devrim yapmak için bütün koşulların oluşmasını beklemeden halk ayaklanmasının başlangıç olacağı anlaşılmıştır.

-Az gelişmiş Latin Amerika’da savaş alanlarının kırsal olması kanıtlanmıştır.

Gerilla Savaşında Savaşan Taraflar

1. Ezenler ve onun ajanları.
2. İyi teçhiz edilmiş disiplinli bir ordu.
3. Ezenlerle iş birliği içinde olan devletler.

Diğer tarafta,

-Ülkenin veya bölgenin halkı halkın gücünü ve desteğini almış GNH ve unsurları (gerilla, yeraltı, kurtarma-kaçırma, yardımcı kuvvetler, özel kuvvetler.)

2 tip GNH savaşı vardır;

1. İşgal güçlerine karşı düzenli ordunun zafer kazanma için onun tamamlayıcısı olan GNH (Türk Kurtuluş Savaşı)
2. Mevcut iktidara karşı kırsal bölgelerde başlayan ve yayılan GNH. (Küba’da yapılan gerilla savaşı.