[Bu yazı, ABD’nin yeni tanıttığı piyade tüfeği mühimmatının genel anlamda piyade tüfeği mühimmatlarına bakışı nasıl değiştirebileceği ve yeni mühimmatın başka ülkeler ve silah üreticileri tarafından nasıl okunabileceğine ilişkin bir değerlendirme yazısı olarak kaleme alınmıştır.]

ABD’nin 2022 yılı Nisan ayında duyurduğu yeni nesil 6,8x43 milimetrelik piyade tüfeği mühimmat tasarımı oldukça yenilikçi bir gelişme oldu. Gerek savunma ve güvenlik alanında çalışan uzmanlardan tüfeklerle ilgilenenler, gerekse avcılık ve atıcılık çevrelerinden silah meraklıları bu yeni mühimmatı ilgi ile karşıladı. Yeni mühimmat muhtemelen zaman içinde çok daha fazla ilgi çekecek.

6,8x43’lik mühimmat denildiğinde bu ölçülerin nelere tekabül ettiği silahlarla çok yakından ilgilenmeyen çoğu kişi tarafından anlaşılmaz, zira bu ölçüler bir fişeğin eni veya boyu değildir. Piyade tüfeği mühimmatı genellikle kovan boyu ve çekirdek çapı ile tanımlanır. Buna göre yeni mühimmat 6,8 mm çapında bir çekirdeğe, 43 milimetre uzunluğunda bir kovana sahiptir. Ancak bu iki ölçü fişeğin tüm ölçülerini yansıtmaz; örneğin kovan çapı, barut hacmi, çekirdek ağırlığı ve fişeğin toplam uzunluğu gibi. Hakeza örneğin Rus (Sovyet) 7,62x54 mühimmatının ilk kısmındaki 7,62 ifadesi milimetre cinsinden çekirdek çapını, 54 ise kovanın boyunu ifade eder. Çekirdeğin bir kısmı; kapsül, barut ve çekirdeğin dip kısmını içinde barındıran kovanın dışında kaldığından fişeğin boyu 54 milimetreden daha uzundur; barut miktarını yakından ilgilendiren kovan çapı da 7,62’lik fişek çapından çok daha büyüktür.

Soğuk savaş sırasında ve sonrasında dünya ordularında yaygın olan beş farklı piyade tüfeği mühimmat ölçüsü bulunmaktaydı. Bunlardan ikisi NATO (ABD) standardı olan 7,62x51 ve 5,56x45, üçü ise Sovyet (Rusya) standardı olan 7,62x54, 7,62x39 ve 5.45x39 olarak sayılabilir. Dünya çapında yaygın olduğu ifade edilen bu beş mühimmata ilaveten, soğuk savaşın sonlarından itibaren Çin’in geliştirip ürettiği 5,8x42’lik özgün mühimmat da dikkate alınmalıdır. Bu ölçü Çin dışında çok yaygın olmasa da, Çin’in muazzam askeri hacmi bakımından en çok üretilip kullanılan mühimmatlardan biri olarak dünyanın altıncı standart piyade fişeği olarak değerlendirilmelidir.

Yaygın mühimmat ölçüleri tam boy (tam güçlü) ve orta boy olarak ikiye ayrılmaktadır. 7,62x51 ve 7,62x54 tam boy olarak tanımlanan güçlü ve ağır fişeklerdir. 7,62x39, 5.45x39, 5,56x45 ve 5,8x42 ise orta boy olarak tanımlanan daha hafif ve daha az güçlü fişeklerdir. Orta boy fişeklerden en eskisi olan ve AK-47 silahı ile özdeşleşen 7,62x39 ölçülerindeki mühimmat hafiflik ve ekonomi gibi orta boy fişeklerin vaat ettiği avantajları daha az düzeyde sağladığından nitelik olarak geri planda kalmışsa da etkinlik bakımından geri planda kalmamıştır ve 21 yüzyılda da dünya çapında en yaygın kullanılan mühimmatlardan biridir.

ABD’nin yeni mühimmat standardı, geleneksel tam boy veya orta boy mühimmatlar arasında ara bir ölçektedir. Çok uzun yıllar süren araştırma ve denemelerden sonra ABD’nin bu mühimmatı seçmesi, yeni ölçeğin alışılageldik mühimmatlardan somut olarak üstün olduğunu göstermektedir. 6,8’lik yeni mühimmatın ABD Silahlı Kuvvetlerinin envanterine alınmasıyla 7,62x51 (sivil .308 Winchester mühimmatına denk) ve 7,62x54’lük tam boy fişeklere yakın bir performansı daha hafif mühimmatla sağlayabilmek, aynı zamanda daha kısa (karabina tipi) namludan daha az performans kaybı ile atış yapabilmek amaçlanmaktadır. Böylece orta boy mühimmatın bilhassa daha uzun mesafelerde sahip olduğu dezavantajların giderilebileceği, aynı zamanda yakın mesafelerde ve daha kısa namlulu silahlarla da daha etkin olabileceği değerlendirilmektedir.

Eğer olağanüstü bir gelişme olmaz, yeni mühimmatın ABD’de yaygınlaşması devam eder ve 6,8’lik mühimmatın üstün bir performansa sahip olduğu başka gözlemciler tarafından da teyit edilirse, yakında diğer NATO ülkeleri de 6,8’lik mühimmatı envanterlerine alacaktır. Aynı zamanda ABD’den silah tedarik eden başka ülkeler de bu mühimmata ilgi gösterecektir. Benzer şekilde hafif silah üretiminde önde gelen ülkeler de 6,8’lik mühimmatı inceleyerek gelecek yıllarda kendileri için aynı veya benzer ölçü ve nitelikte mühimmatlar ve bunu kullanacak silahlar tasarlayıp üreteceklerdir.

Son kırk-elli yılda, hatta ikinci dünya savaşından bu yana piyade tüfeklerinde en fazla yenilik yapan ülke Çin’dir. Piyade tüfeklerini iyileştirmeye büyük önem veren Çin, muhtemelen ABD’nin yeni mühimmatını da ilk takip/taklit edecek ülke olacaktır. Çinli uzmanların şimdiden bu yeni mühimmatla ilgili inceleme ve testler yapmaya başladıkları tahmin edilebilir.

Türkiye, 1974 Kıbrıs Barış Harekâtından beri adım adım ilerleterek geliştirdiği savunma sanayii alanında son on yıllarda Dünya’da dikkat çekici bir yere gelmiştir ve küresel ölçekteki aktörler kadar olmasa da dünyada savunma sanayii ürünleri pazarında yükselen bir ihracatçıdır. ABD’nin yeni mühimmatının gerek teçhizat, gerekse pazar bakımından piyade tüfekleri ve diğer hafif silahlar alanında getireceği yenilik ve boşluk Türkiye için de bir fırsattır. Bu teknoloji yarışında Türkiye eğer ön alıp erkenden üretici ve tedarikçiler arasında yerini alırsa gerek kendi güvenlik güçleri, gerekse uluslararası silah piyasası bakımından avantajlar sağlayacaktır.

Yeni çaptaki mühimmatları tahlil edip hem Türk Silahlı Kuvvetlerinin hem de ihracat potansiyeli ile başka ülkelerin taleplerini karşılamak üzere gerekli ar-ge faaliyetlerinin ve üretim hazırlıklarının erkenden tamamlanması Türkiye’nin savunma sanayisini ve milli gücünü ileriye taşıyacaktır. Üstelik yeni ölçü mühimmatlar, Türkiye’nin İç Güvenlik Harekatında 7,62x51’lik mühimmatlara nazaran 5,56’lık mühimmatların dağlık, engebeli ve mesafeli çatışma koşullarında ortaya koyduğu dezavantajları tekrarlamaksızın artık eskiyen 7.62’lik mühimmat tasarımlarına bir alternatif oluşturma potansiyeline sahiptir. İç Güvenlik Harekâtı bölgesindeki birlikler, bu yeni standartta veya benzer nitelikte mühimmatla operasyonlarda avantaj sağlayabilirler, zira aynı ağırlıkta mühimmat yükü ile her bir erin daha fazla cephane taşıması mümkün olabilecektir.

ABD’nin yeni tanıttığı piyade tüfeği ve mühimmatının getirdiği yenilikler çok boyutludur. Bilhassa elektro-optik sistemlerle birlikte kullanılmak üzere tasarlanmış yeni silah, artık her bir askerin daha büyük teknolojik imkanlarla muharebeye dâhil olacağını teyit etmektedir. Bu gibi yeniliklerin yanında yeni bir mühimmat ölçüsünün kabul edilmesi, yeni mühimmatın da hasımlar karşısında üstünlük sağlamak için önemli bir rolü olduğunun tespit edildiğini gösterir. Başka ülkeler ve silah üreticileri açısından bakıldığında, yeni silahtan çok yeni mühimmat dikkat çekicidir. Bu yeni mühimmatın yaygınlaşması ile piyade tüfeği mühimmatlarına bakış değişecektir. Soğuk savaş sırasında piyade tüfekleri için tam boy mühimmatın yerine gelen orta boy mühimmat dönüşümünün ardından piyade tüfeği mühimmatları yeni bir dönüşümün eşiğindedir hatta ABD’nin yeni silah ve mühimmat için ihale sözleşmesinin yürürlüğe girmesi ile bu dönüşüm başlamıştır. Bu dönüşüm sürecini erken yakalayan ülkeler gerek kendi ulusal savunmaları için, gerekse uluslararası silah piyasalarında avantaj sağlayacaktır.