Gayri Nizami Harp (GNH):

• Düzenli ve büyük birlikler yerine küçük ve hareketli birliklerle düşmanı yıpratmak, moralini bozmak, kayıplar verdirmek için yapılan bir savaş şeklidir.
• Bir başka tarifi de şu şekilde yapılabilir. Silahlı kuvvetlerle müşterek ve onun emrinde savunma stratejisi içinde ülkenin bir parçasının işgaline mani olmak, şayet ülke işgal edilirse kurtarılmasını sağlamak, taarruz stratejisi içinde düşman gerisinde taarruz kuvvetlerine yardım etmek üzere gayri nizami kuvvetlerin yaptığı harekâttır. GNH klasik harbin dışında kalan harp harekâtını ihtiva eder. Yakın tarihimizde Güney Vietnam’da ABD’nin Kuzey Vietnam’a karşı kaybettiği savaş. Kuzey Vietnam’ın, kendisinden sayı ve eğitimce üstün ABD silahlı kuvvetlerine karşı uyguladığı savaş taktik ve teknikleri GNH olarak nitelendirilir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra uyanan milletler kurtuluş mücadelelerini GNH taktik ve teknikleri uygulayarak yapmışlardır. SSCB işgaline karşı Afgan gerillalarının (mücahitlerinin) sürdürdüğü ve kazandığı mücadele bir GNH mücadelesidir.
• GNH, düşman ülkede veya düşmanın işgal etmiş olduğu bir ülkede hâkim otoriteyi yıkmak ya da zayıflatmak, harekâtını engellemek ve bölgeye sahip olmak maksadıyla halkın kuvveti ve desteği ile yapılan askeri, siyasi ve iktisadi hedeflere yönelen harekâttır. Afganistan’da Taliban’ın mücadelesini buna örnek olarak verebiliriz.

GNH Kuvvetleri:

1. Gerilla
2. Yeraltı Teşkilatı
3. Yardımcı Kuvvetler
4. Özel Kuvvetler 

1. Gerilla: Gayri Nizami Harpte düşmanla silahlı mücadele yapılırken, genelde arazide ihtiyaç hâlinde meskûn mahalde en önemli silahlı güçtür. Gerilla GNH unsurlarının aynı zamanda en genç ve etkili savaşçılarından oluşur.

Gerilla güçleri (birlikleri) savaştan önce çekirdek bir kadro olarak oluşturulur. Özel kuvvetler tarafından eğitilir. Barış zamanında sorumluluk alanları belirlenir. Sorumlu olduğu alanda esas, yedek ve değiştirme gerilla üsleri tespit edilir. Çekirdek kadronun silah, mühimmat ve teçhizatı sorumluluk alanında oluşturulan gizli depolarda depolanır. Ülkenin işgal edilmesi ile birlikte verilecek olan bir talimatla bütün gerilla birlikleri sorumluluk alanlarına çok gizli bir şekilde hareket ederler ve liderlerinin emrine girerler. Her gerilla birliğinin bir ismi vardır. Bu isimleri genellikle ülkenin tarihindeki önemli şahsiyetlerden, coğrafi bölgeler ve savaşlardan alırlar. Gerillanın resmi bir kıyafeti vardır. Gerillalar silahlarını açıkta taşırlar. Belli bir tanıtma işaretleri vardır. Bu işaretler genellikle rozet ve amblemler şeklinde göğüs ve kollarında taşırlar. Gerillalar savaş hukukuna dâhil olup esir alındıklarında savaş esiri muamelesi görürler.

Gerilla birlikleri düşmanla mücadele devam ederken zamanla bir kartopu gibi büyürler. Gerillanın savaşçı kaynağını yeraltı teşkilatı oluşturur. Yeraltı teşkilatı meskûn mahalde düşman kuvvetleri ile gizli bir şekilde mücadele ederken bu mücadelede açığa çıkanlar düşmana esir olmamak için bölgelerindeki en yakın gerilla birliğine katılırlar ve gerillanın belli bir süre kontrolü altında tutulurlar. Bunun nedeni de düşman tarafından kullanılabilme ihtimalidir. Güvenilir olduğuna inandıktan sonra yemin ettirilip gerilla olurlar.

Gerillanın uygulayacağı değişmez prensipler:

• Düşman güçlü ise ve saldırıyorsa kaybol
• Düşman savunuyorsa rahat verme
• Düşmanın zayıf tarafını tespit ettiğin anda taarruz ederek onu yok et
• Uzun soluklu bir mücadele için daima hazır ol ve halk desteğini kaybetme

2. Yeraltı Teşkilatı: İşgal edilmiş meskûn mahallerde (şehir, kasaba, mahalle, köy) GNH faaliyetlerini icra etmek üzere oluşturulmuş ve teşkilatlandırılmış GNH’nin görünmeyen yüzüdür. Meskûn mahallerde yaşayan halktan oluşur. Yeraltı teşkilatı mensuplarında meslek ve cinsiyet ayrımı yoktur.

• Gizli harekât teknikleri uygular.
• Hücreler hâlinde üzüm salkımı şeklinde teşkilatlanır.
• Her hücre bir lider dört hücre elemanı olmak üzere beş kişiden oluşur.
• Meskûn mahalin büyüklüğü ve küçüklüğü hücre sayısını etkiler.
• Hiçbir hücre elemanı diğer hücre elemanını tanımaz.
• Hücre liderleri mahalle liderlerine bağlıdır. Emirleri mahalle liderinden alırlar.
• Mahalle liderleri ilçe liderlerine, ilçe liderleri il liderlerine, il liderleri de bölge liderlerine bağlı olarak faaliyet gösterirler.
• Yapılacak eylemin büyüklüğüne göre hücre sayısı artar.
• Gizli haberleşme teknikleri ile haberleşirler. Haberleşmede canlı veya cansız haberleşme vasıtaları kullanılır.
• Her haberleşme ve buluşmada bir sonraki buluşma yeri günü ve saati kararlaştırılır.
• Liderle konuşmada lider tanınmak istemiyorsa bir perde gerisinden konuşur.
• Her yaş grubundan insan yeraltı teşkilatının üyesi olabilir.
• Düşmanın tespit ettiği yeraltı elemanı açığa çıkacağını anladığı an en yakın gerilla birliğine katılarak gerilla olur.
• Yeraltı teşkilatının adamları gündüz külahlı gece silahlıdır.
• Sorumluluk alanlarında emirle sabotajlar, fert olarak veya toplu olarak işgal güçlerine karşı sivil itaatsizlikler yapılmasını planlayıp icra ederler.
• Çalışmalarda önce emniyet sonra verim esastır.

3. Yardımcı Kuvvetler: Yardımcı kuvvetler de hücre şeklinde teşkilatlanırlar. Gerillanın ve yeraltı kuvvetlerinin ikmal, iaşe ve barınmalarına yardımcı olurlar. Bölgede yaşayan her yaş ve cinsiyetten sivillerden oluşurlar. Çoğunluğunu orta yaş ve üstü gruplardaki insanlar teşkil eder. Sorgulama ve sorguya mukavemet konusunda eğitim alırlar. Haberleşmelerini yüz yüze görüşerek veya haberciler kullanmak suretiyle yaparlar. Canlı veya cansız posta kutularını kullanarak da haberleşme yaparlar. Çalışmalarında önce emniyet sonra verim esas alınır.
4. Özel Kuvvetler: GNH’nin esas ve en önemli unsurunu oluştururlar. Komando kursu, paraşüt kursu, GNH kursu, terör ve antiterör kursu, sualtı kursu, koruma kursu, yaz dağı kış dağı ve kayak kursları, sorgulama ve sorguya mukavemet kursu, ilkyardım kursu ve timdeki görevine göre uzmanlık kursu olmak üzere değişik kurslardan geçerler. Değişik zamanlarda gördükleri bu kursların toplamı yaklaşık iki buçuk yıl sürer. Bir özel kuvvet mensubu özel kuvvetçi olduktan sonra özel kuvvetlerde asgari sekiz-dokuz yıl görev yapmalıdır.

Özel Kuvvetlerin Görevleri

• Karadan, havadan, denizden uzun mesafeli sızmalar yaparak düşmana ait stratejik hedefleri tahrip etmek.
• Düşman derinliklerinde tahrip ve sabotaj görevleri icra etmek.
• Kritik dost personeli kurtarıp kaçırmak.
• Düşmanın kritik personelini kaçırmak.
• Düşman derinliklerinde istihbarat elde etmek.
• Yerel güçleri teşkilatlandırmak, teçhiz etmek, eğitmek ve onları yöneterek savaştırmak.
• Düşman derinliklerindeki kritik hedeflerin koordinatlarını tespit etmek. Uçaklara hedef tarif etmek (İHK görevi icra etmek.)
• Dost gerilla birliklerini eğitmek.
• Ülkenin GNH teşkilatının oluşturulmasını sağlamak ve ilgili personele GNH eğitimi vermek.
• Gerillanın kullanacağı esas yedek ve değiştirme üs bölgelerini seçmek.
• Hedef ülkede yerel güçlerin ve işgal edildiğinde ülkesinde gerillanın ihtiyaç hâlinde havadan, denizden ve karadan ikmalini yapmak.

Gayri Nizami Harp Taktik ve Teknikleri

• GNH’nin sorumluluğu silahlı kuvvetlere aittir. Silahlı kuvvetler yoksa gayri nizami harp kuvvetlerinin yönetimini merkezi idare üstlenir. Türk Kurtuluş Savaşı’nda GNH’nin hedefi askeri strateji içinde tayin ve tespit edilmiştir.
• GHN’nin her unsuru kendi görev tanımına uygun taktik ve tekniklerini uygular ve ona göre teşkilatlanır. Genel olarak uygulayacağı teknik ve taktikler gizli harekâttır. GNH’nin bütün unsurları için değişmeyen prensip hayatta kalmaktır. Bu nedenle önce emniyet sonra verim prensibini unutmamak değişmez kuraldır.
• GNH mücadelesinde liderler askeri, siyasi, ekonomik, sosyal ve idari cepheleri bulunan bu tür harekât için ayrıca yetiştirilmelidir.

Genel olarak uygulanan GNH teknikleri şu şekilde sıralanabilir:

• Düzenli ordulara karşı ciddi asimetrik tehdit oluşturmak.
• Dinamik manevra kabiliyetine sahip olmak ve devam ettirmek.
• Düşmanı yıpratarak moralini bozmak.
• Halkın desteğini kazanmak ve bu desteği devam ettirmek.
• İdeolojik, sosyolojik ve medyatik olarak halk desteğini sağlamak.
• Gayri nizami savaşı destekleyecek ideolojiyi çok iyi belirlemek. Savaşların genellikle siyasi, ırki, mezhep, din ve parti gibi kimliksel nitelikler için yapıldığını unutmamak.
• Her kademede düşman hakkında istihbarat toplamak.
• Gerektiğinde küçük birlikler halinde düşmanın içine sızarak bilgi toplamak ve bu bilgilerin ilgili birimlere ulaştırılmasını sağlamak.
• Düşman üzerinde şok etkisi ve psikolojik baskı yaratacak pusu ve baskınlar yapmak.
• Düşmana karşı yapmış olduğu başarılı eylemleri medya yolu ile halka duyurarak halkın moralini yüksek tutmak ve kurtuluş için halka umut vermek.
• Düşmanın çocuklara, kadınlara, yaşlılara yaptığı baskıları ve zulümleri halka duyurmak ve anlatmak suretiyle halkta düşmana karşı kin ve nefret duygularını körüklemek.
• GNH unsurlarını meşrulaştırmaya çalışmak. Böylelikle uluslararası hukuk açısından tanınırlık ve muhataplık sağlamak.
• Hem saldırı hem de savunma taktik ve tekniklerini en iyi şekilde uygulamak ve aşağıdaki üç prensibi daima uygulamak.

1. Düşman güçlü ise ve taarruz ediyorsa kaybol
2. Düşman savunuyorsa rahat verme
3. Düşmanın zayıf tarafını bulduğun anda taarruz et

• Uzun soluklu mücadele için GNH unsurlarının ve halkın direniş ve mücadele iradesini güçlü tutmak.

TALİBAN’IN BAŞARISI

ABD’nin 7 Ekim 2001’de Afganistan’da El Kaide ve Taliban’a karşı terörle mücadele adı altında başlattığı operasyonun üzerinden 18 yıl geçti. ABD tarihinin en uzun süreli savaşında Afganlara karşı savaşı kaybetti.

Oysaki ABD güçleri ve Kuzey İttifakı olarak adlandırılan Afgan müttefikleri 2001 yılında Kabil’e girdiğinde halk tarafından kurtarıcı olarak algılanmışlardı. Ancak şimdi baktığımızda 18 yılı geride bırakan savaşta Taliban neredeyse ülkenin yarıdan fazlasında kontrolü ele geçirmiş durumdadır. Şu anda Afganistan’da güvenlik son derece kötü ve Afgan halkı bu durumun birinci sorumlusu olarak Amerikalıları görüyor.

Şu anda ABD işgali Afgan halkını bıktırmış durumda. ABD’nin Afganistan işgali ülkede eğitimsizlik, işsizlik, ümitsizlik ve güvenlik sorunlarını beraberinde getirdi. ABD Afganistan’da halkın desteğini tamamen kaybetmiş durumda. Oysaki GNH’de kazanmak için en önemli prensip halkın desteğini kazanmaktır. Halkın desteğini kazanamayan mücadeleyi de kazanamaz. ABD şu an kaybetmiş durumda ve Taliban ile görüşmeler yapıyor.

ABD’nin Afganistan’da yaptığı hatalar Taliban’ın kazanmasına sebep olmuştur. Diğer bir deyişle ABD’nin kaybetme sebepleri Taliban’ın kazanma başarısının nedenlerini oluşturmuştur.

ABD’nin yaptığı hataları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Operasyonun başlangıç tarihi yanlıştır. ABD operasyonu 2001 yılının Ekim ayında başlatarak hata yapmıştır. Bu nedenle yeterli hazırlık yapamamıştır.
• Kullanacağı yerel güçlere yeterli eğitimi verememiştir.
• ABD özel kuvvetlerinin tutum ve davranışları yerel güçler tarafından kabul görmemiştir. Yerel güçler ABD özel kuvvetleri emrinde savaşmaya pek istekli olmamıştır.
• Lider kadroya nokta operasyonları yapmak için yeterli istihbarat temin edememiştir.
• Operasyon güçlerinin vazifesinin ne olduğu açık ve net olarak ifade edilememiştir.
• Afganistan arazisinin El Kaide ve Taliban’a sağlayacağı avantajlar iyi analiz edilememiştir.
• ABD Irak’taki yorgun ve bıkkın güçlerini Afganistan’da kullanarak hata yapmıştır.
• ABD Taliban savaşçılarını Irak ordu güçleri gibi değerlendirerek hata yapmıştır.
• Afgan arazisinin GNH kuvvetlerine sağladığı avantajları iyi analiz edememiştir.

Bütün bu nedenler ABD’nin kaybetmesinin en önemli sebeplerini oluşturmuştur.

1. Harekâtın Başlangıç Tarihi Yanlıştır

Harekâtın başlangıç tarihi olarak Ekim ayının seçilmesi ile ABD kışı önüne almıştır. Hâlbuki yabancı bir ülkede GNH kuvvetlerine karşı icra edeceğiniz operasyonda, bu kuvvetler üzerindeki baskıyı sürekli kılmak için operasyonun başlangıç tarihi bahara yakın olmalıdır. Doğru tarih bence 2002 Mart olmalıydı. Eğer Mart ayında operasyon başlamış olsa idi

• Yeterli istihbarat elde edilirdi.
• Yerel güçler daha iyi eğitilmiş olurdu.
• Irak’tan yorgun gelen ABD güçleri yeniden teşkilatlanmak ve dinlenmek için zaman kazanmış olurdu.
• Harekât dağlık arazi kesiminden başlatılarak Taliban’ın barınma, ikmal ve gizlenme bölgelerinin büyük bir kısmı kontrol altına alınmış olurdu. Harekâtın Ekim ayında başlatılması böyle bir harekâtın yapılmasını önlemiştir. Oysaki Taliban’ın esas gerilla üsleri Torabora Dağları ve uzanımı hattında idi.
• Silah, mühimmat ve yiyecek depoları da dağlık bölgede bulunuyordu. Operasyonun başlaması ile kışın gelmesi Taliban’a durumu daha iyi değerlendirmesi, düşmanın imkân ve kabiliyetlerini daha iyi analiz etmesi yönünde büyük avantaj sağlamıştır.

2. Vazife

ABD’nin Afganistan operasyonunda ordusuna verdiği vazife açık ve net değildir. ABD güçlerinin vazifesi neydi?

• El Kaide lideri Usame Bin Ladin’i yakalamak mı?
• Afganistan’da kendisine müzahir bir otorite oluşturmak mı?
• Afgan ordusunu oluşturmak, eğitmek ve teçhiz ederek Taliban’a karşı kullanmak mı?
• Yoksa Irak’taki gibi kaos ortamı oluşmuş bir Afganistan yaratmak mıydı?

Şu anda baktığımızda başardığı tek şey kargaşa ve kaosa sürüklenmiş bir Afganistan yaratmış olmaktır.

3. Arazi

• Afganistan arazisi Irak arazisi gibi değildir.
• Afganistan arazisinin büyük bir kısmı sarp ve dağlık bir yapıya sahiptir.
• Afganistan arazisi nizami güçler harekâtından ziyade GNH kuvvetlerine uygun bir arazidir.
• ABD ordusu araziden faydalanamamıştır.
• Afganistan arazisi nizami birliklere,

1. Uygun gözetleme imkânı sağlamaz.
2. Uzun mesafeli ateş etme olanağı vermez.
3. Nizami birliklerin harekâtına uygun yaklaşma imkânı sağlamaz.
4. Nizami birliklerin harekâtını engelleyen, geciktiren bir yapıya sahiptir.

Ancak GNH kuvvetlerinin yapacağı gerilla savaşına çok uygun ve adeta gerilla savaşı için oluşmuş bir coğrafyadır. Taliban da bildiği ve tanıdığı bu araziyi ABD ordusuna karşı etkili bir silah olarak kullanmıştır. Taliban SSCB işgalinde Rus askerlerine karşı verdiği gerilla savaşında araziyi çok daha iyi etüt etmiştir ve bunu da ABD askerlerine karşı etkili bir şekilde kullanmıştır.

5. Halkın Desteğini Kazanmak ve Kaynakları Kontrol Altına Almak

ABD ordusu halkın desteğini kazanamamıştır. Çünkü

• Ayrı bir din ve uyuşmayan örf ve adetler
• Sivil halka karşı ABD askerlerinin disiplinsizliği ve şiddeti
• Halkın namus ve ırzına tecavüz olayları
• Meskûn mahal kontrollerinde ve operasyonlarda hedef göstermeden ateşlenen silahlar
• Bölge halkının lisanını bilmediği için halk ile ilişki kuramaması ve korkunun artırdığı şiddet nedeni ile suçsuz kadın, çocuk ve yaşlı birçok insan hayatını kaybetmiştir.
• Bütün bu ve benzeri olaylar halkın her geçen gün ABD askerine karşı olan kin ve nefretini artırmıştır.

Bu durum Taliban için büyük bir avantaj olmuştur. ABD ordusunun halka yaptığı yanlışlar Taliban tarafından çok iyi değerlendirilmiş ve kullanılmıştır.

ABD tarafından Afgan halkının savaşma azim ve iradesi iyi analiz edilememiştir. Harekâtın planlanandan uzun sürmesi ABD ordusunda bıkkınlık ve yılgınlık yaratmıştır. ABD askerlerini dinlendirmek, eğitimlerini tazelemek için bir rotasyon uygulayamamıştır.

ABD’nin güvendiği teknoloji sarp Afganistan arazisinde pek de başarılı olamamıştır.

Araziyi ve gerilla savaş taktiklerini çok iyi uygulayan Taliban’ın kurduğu pusular, baskınlar ve tuzakladığı mayınlar ABD ordusuna büyük zayiatlar verdirmiştir.

ABD’nin zırhlı araçları, tankları, topları yol güzergâhlarından hareket etmek zorunda kaldığı için birçoğu tahrip olmuş, kullanılamaz hâle gelmiştir. Ölen ABD askerlerinin cenazelerinin ABD’ye gitmesi sivil toplum kuruluşları ve ailelerin savaşı protesto etmesine neden olmuştur. Siyasi otoriteye baskıyı artırmıştır.

ABD’nin uyguladığı yanlış stratejisini, insanların kaşık yerine bıçakla çorba içmeyi tercih etmesine benzetebiliriz. Neticede yaptığı hatalar ABD’ye Afganistan’da da kaybettirmiştir.

Taliban kendi toprakları için savaşırken ABD ordusu amaç ve gayeden yoksun olması Taliban’ın kazanmasına sebep olmuştur.

ABD Taliban ile masaya oturmaya razı olmuştur.

GNH kuvvetleri nizami ordulara karşı yine kazanmıştır.