Kerç Krizi ve Rusya-Ukrayna İlişkileri

Ukrayna, Rusya ile Avrupa arasında bulunduğu için Rusya açısından çok önemli. Şu anki krizin nedenlerinden biri de kendisini daha çok Avrupalı gören Ukrayna ile onu daha çok Rus gören Rusya arasındaki anlaşmazlık.

Ukrayna Sovyetler Birliği dağılınca 1991'de yapılan referandumda % 90 bağımsızlık lehine oy kullandı. Ukrayna'nın Zaporoje iline bağlı liman şehri Berdyonsk'ta Ukrayna'nın askeri üs inşa etmesi Rusya'yı korkuttu. Uzun vadede bu üs NATO ve AB tarafından kullanılabilirdi. Rusya Ukrayna'nın AB ve NATO'ya üye olabileceğini değerlendiriyor. Rusya Ukrayna'yı AZAK denizi kıyılarından tamamen çıkarmak istiyor. Ancak KİEV Kırım karasularındaki egemenlik haklarından vazgeçmiyor, bunu kullanmak istiyor. Bu nedenle Kırım Köprüsünün altından hiçbir engelle karşılaşmadan geçmek istiyor.

Aynı zamanda Ukrayna istediği şekilde istediği zaman geçebileceğini kanıtlamak, bu konudaki kararlılığını Rusya'ya kabul ettirmek isteyince beklenen kriz patlak verdi. Aslında Ukrayna Rusya ile arasında krizin çıkmasını istiyordu. Bu krizi çıkararak Washington'un Rusya'ya karşı ikinci bir yaptırım kararının çıkmasını arzu ediyor. Ukrayna'daki devlet başkanlığı seçimlerinden önce böyle bir yaptırım kararının çıkmasını bir avantaj olarak görüyor. Bu nedenle de bilinçli bir şekilde ortamı geriyor. Moskova KERÇ boğazında yapımı devam eden deniz köprüsünü korumak bahanesi ile geçiş yapan tüm gemileri güvenlik nedeni ile kontrol ediyor. Bu köprü 2014 yılında Ukrayna'dan koparılıp Rus topraklarına katılan Kırım'ın Rusya ana karası ile bağlantısı açısından hayati önem taşıyor. Bu nedenle Rusya Ukrayna donanmasına ait üç gemiye KERÇ boğazından geçmesi sırasında el koydu, böylece KERÇ krizi çıktı. Bu gemiler Rusya'nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım sahillerine doğru seyir halinde idi. Rus donanması Ukrayna gemilerine ateş açtı. Altı mürettebat yaralandı, 23 mürettebatta Rusya tarafından alıkondu. Rusya son zamanda KERÇ boğazı ve AZAK denizini ortak deniz suları olarak kabul eden 2003 anlaşmasını çeşitli bahanelerle uygulamıyor.

Aynı zamanda, Ukrayna limanlarına giden bütün gemileri kontrol ediyor. Ukrayna ülkenin doğusunda Rusya destekli ayrılıkçılarla savaşıyor. Ukrayna'nın AB'ye yakınlaşması ve serbest dolaşım hakkını alması NATO ile yakın ilişkileri KERÇ krizinde AB ve NATO'nun da devreye girmesine ve iki tarafa da itidal çağrısı yapmasına neden oluyor. Aynı zamanda AB Rusya'nın KERÇ boğazına köprü inşa etmesini Ukrayna'nın egemenliği ve toprak bütünlüğünü ihlal anlamına geldiğini söylüyor. KERÇ boğazından geçişlerin sınırlandırılması Ukrayna ekonomisine zarar veriyor. Ukrayna demir çelik ürünlerinin ihracatının % 25 azaldığını iddia ediyor. Gelecekte Ukrayna NATO üyesi olursa bu kriz NATO Rusya krizi olarak gündemi çok daha meşgul edecek gibi görünüyor.

05.12.2018