Selahaddin Rabbani, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Katar'ın başkenti Doha'daki müzakerelere katılan Afgan heyetinin cumhurbaşkanlığı tarafından belirlendiğini ve bu nedenle kapsamlı bir heyet olmadığını belirtti.
İstanbul barış konferansına ise üst düzey yetkililerin yanı sıra parti liderlerinin katılmasının beklendiğini ifade eden Rabbani, bu nedenle bu konferansta önemli kararların alınmasının beklendiğini kaydetti.
Rabbani, Türkiye'nin ABD'nin güçlü bir müttefiki, NATO üyesi ve aynı zamanda Afganistan'ın da kadim dostu olduğunu vurguladı.
Türkiye'nin bölgede güçlü bir ülke olduğuna dikkati çeken Rabbani, "Türkiye'nin İslam dünyasında da önemli konumu ve rolü bulunuyor ve ABD barış konferansı için Türkiye'yi seçmekle iyi yaptı." dedi.
Türkiye'nin barış çabaları
Türkiye'nin Afganistan'ın en iyi dostu olduğunu anlatan Selahaddin Rabbani, "Türkiye'nin özellikle son 20 yıl içerisinde Afganistan'ın güvenliği için büyük çabaları oldu. Ayrıca Türkiye, Afganistan'a barışın gelmesi için Pakistan-Afganistan ve Türkiye üçlü zirvesini ve Asya'nın Kalbi İstanbul Süreci konferansını başlattı ve çok da etkili oldu." diye konuştu.
Rabbani, bu konferansların ana amacının ülkeye barışın gelmesi için güven ortamı yaratmak olduğunun altını çizdi.
Daha önceki barış çabalarına bakıldığında Türkiye'nin Afganistan'ın barış sürecinde önemli rol oynayabileceğini aktaran Rabbani, İstanbul barış konferansından dolayı çok mutlu olduklarını vurguladı.
Afganistan'da 42 yıldır birçok sorunla boğuştuğunu belirten Rabbani, artık ABD ve diğer ülkelerin de Afganistan'da en kısa zamanda herkes tarafından kabul gören barışın tesis edilmesinden yana olduğunu ifade etti.
Rabbani, Doha müzakeresinin ABD'deki seçimler öncesinde yapıldığını, bu nedenle bu müzakerenin ABD tarafından sadece seçim kampanyası olarak kullanıldığının düşünüldüğü aktardı.
"İstanbul konferansı tüm taraflar için büyük bir fırsat olacak''
İstanbul barış konferansının tüm taraflar için büyük bir fırsat olduğunu kaydeden Rabbani, bu nedenle Taliban, Afgan hükümeti ve bölge ülkelerin barış görüşmelerine sadık olması gerektiğini söyledi.
Tarafların gerçekten sadık bir şekilde İstanbul konferansına katılması halinde çok önemli sonuçlara ulaşabileceklerini aktaran Rabbani, sözlerine şöyle devam etti:
"Tüm taraflar bu konferansa yüreklerindeki kinleri dökerek ciddi bir şekilde katılmalı. Taraflar barışa olan iyi niyetini göstermeli. Savaşa ve sivillerin öldürülmesine artık son verilmeli. Barış yolunda böyle bir fırsatı yarattığı için Türkiye devletine bir kez daha teşekkür ediyorum. Türkiye her zaman Afganistan halkının yanında yer aldı. Her durumda Afganistan halkına yardım etti."
Taliban ile barış süreci
Afganistan'da en büyük yabancı askeri varlığa sahip ülke ABD, eski Başkan Donald Trump döneminde, Taliban ile Katar'ın başkenti Doha'da anlaşma imzaladı.
Trump yönetimi, NATO içinde istişare etmeden ve müttefiklerine danışmadan 29 Şubat 2020'de yaptığı anlaşmayla 1 Mayıs 2021'e kadar Afganistan'daki tüm yabancı güçlerin ülkeden ayrılacağı taahhüdünde bulundu. Taliban da buna karşılık çekilmeye kadar yabancı güçlere saldırmamayı taahhüt etti.
Geçen bir yılda, Afganistan hapishanelerinden yaklaşık 5 bin Taliban mahkumu tahliye edildi, Taliban'ın rehin tuttuğu 1000 kişi serbest kaldı ve ABD de asker sayısını önemli ölçüde azalttı.
Anlaşma, yalnızca yabancı güçlere saldırmama şartı getirdiği için Taliban, Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine devam etti. Ülkede Taliban'ın üstlenmediği çok sayıda şiddet olayları da yaşandı. Birleşmiş Milletler Afganistan Yardım Misyonuna (UNAMA) göre, ABD ile Taliban arasında barış anlaşmasının imzalanmasının ardından 3 binden fazla sivil hayatını kaybetti.
Afgan yönetimi ve Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah gibi aktörlerin de içinde bulunduğu bir kesime göre ise Taliban, Doha anlaşmasına uymuyor.
Afgan tarafları, Doha'da Eylül 2020'de başlayan ve ocak ayında ilk turu tamamlanan müzakerelerde usul ve yönteme ilişkin uzlaşı sağladı.
Ancak 22 Şubat'ta tekrar başlayan müzakerelerde içerik kısmına geçilemedi.
Kabil yönetimi, öncelikle Taliban'ın eylemlerini sonlandırmasını ve kapsamlı ateşkese gidilmesini şart koşuyor.
Taliban ise ABD ile yaptığı Doha Anlaşması'na uyarak yabancı güçlere saldırmadığını vurgulayarak takviminin işletilmesini istiyor. Yabancı güçlerin 1 Mayıs 2021'e kadar ülkeden ayrılması, bir geçiş yönetimi kurulması, mahkumların serbest bırakılmasını talep eden Taliban, lider kadrolarının BM Güvenlik Konseyinin terör örgütü ve terörist şahıslar listelerinden çıkartılmasını bekliyor.
Gözler İstanbul toplantısında
Afganistan müzakerelerinde tıkanıklığın aşılamaması ve ABD'nin taahhüt ettiği yabancı güçlerin çekilme tarihinin yaklaşması, uluslararası toplum açısından Afganistan'da tehlike çanlarının çalmasına neden oldu.
Afganistan'da askeri güç bulunduran çok sayıda NATO ülkesi, belirsizliğin giderilmesini bekliyor.
Halihazırda Afganistan'da ABD askerlerinin sayısı, diğer ülke askerlerinin toplamının altında bulunuyor.
ABD ve NATO'nun Afganistan'dan çekilmesi durumunda, bu ülkede askeri güç bulundurmaya devam edecek ülkelerin Kabil yönetimiyle ikili anlaşmalar yapması gerekecek.
Böyle bir dönemde, Türkiye'nin görüşmelere ev sahipliği yapması gündeme geldi.
Diplomatik kaynaklar, Türkiye'de buluşma önerisinin ABD yönetiminden önce Afgan taraflarınca Ankara'ya birçok kez iletildiğini belirtti.
Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ve Katar ile eşgüdüm halinde Afgan taraflarla temaslar yürütüyor.
Dışişleri Bakanlığı, İstanbul'daki toplantı için katılımcı ülkeler, temsilcilerin düzeyi ve katılım düzeni üzerinde çalışıyor ve katılım konularını ilgili taraflarla yoğun şekilde istişare ediyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Afgan ve Katarlı mevkidaşlarının yanında ilgili taraf ülkelerin yetkilileriyle de telefon görüşmeleri yapıyor.
Diplomatik kaynaklar, Afgan taraflarıyla görüşmelerin tam bir şeffaflık içerisinde götürüldüğünü, Türkiye'nin her iki tarafın da güvenine sahip olmasının önemli bir avantaj olduğuna dikkati çekiyor.
Kaynaklara göre Türkiye, taraflara ara buluculuk ya da kolaylaştırıcı rol dayatma arayışında değil.
Doha sürecini tamamlayıcı ve destekleyici nitelikte görülen İstanbul toplantısı için Taliban ile temaslar, grubun Doha'daki siyasi ofisi üzerinden gerçekleştiriliyor.
Türk yetkililer, toplantıdan verimli sonuçlar elde edilebilmesi açısından, dar katılımlı görüşmelerde Afganların karar alma yeteneği haiz isimlerle temsil edilmesini arzu ediyor.
Türk Dışişleri, süreçle ilgili çalışmaları Ankara'da güvenlik bürokrasisi başta olmak üzere ilgili tüm kurumlarla koordinasyon içerisinde yürütüyor.
Türkiye'nin Afganistan Özel Temsilcisi olarak atayacağı isim üzerinde ise değerlendirmeler devam ediyor.
Diplomatik kaynaklar, İstanbul toplantısının gelecek haftalarda yapılabileceğini belirtiyor.
