İran Cumhurbaşkanlığı Seçiminde Yarışan Adaylar Kimler?
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin Mayıs ayında bir helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından 28 Haziran'da yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olarak kayıt yaptıran 80 kişiden 6’sının uygunluğu Anayasayı Koruyucular Konseyi, tarafından onaylanmıştı. Adayların 5’i muhafazakar ve 1’i reformist olarak tanınıyor.
Bu adaylardan Emir Hüseyin Gazizade Haşemi ve Alirıza Zakani seçim öncesinde adaylıktan çekildi.
28 Haziran'da yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılan dört adayın biyografi bilgisi şöyle;
1. Mesud Pezeshkian – Reformist
İslami Şura Meclisi üyesi / Tıp Doktoru
Mesud Pezeshkian, 29 Eylül 1954 tarihinde İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nin Mahabad şehrinde doğdu.
Pezeshkian, Muhammed Hatemi'nin Cumhurbaşkanlığının ikinci döneminde Sağlık Bakanı olarak görev yaptı ve sekizinci, dokuzuncu, onuncu, on birinci ve on ikinci dönemlerde aralıksız olarak Tebriz Milletvekili olarak Meclis'te yer aldı.
Sekizinci hükümette (Reformist hükümet) Sağlık, Tedavi ve Tıbbi Eğitim Bakanı olarak görev yaptı. Onuncu Dönem'de Meclis Birinci Başkan Yardımcılığı görevinde de bulundu.
2021 yılında On Üçüncü Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde de aday oldu, ancak Anayasa Koruyucular Konseyi tarafından adaylığı reddedildi.
Halen Tebriz, Azarşehir ve Osku seçim bölgelerinden İslami Şura Meclisi üyesi olan Pezeshkian bu cumhurbaşkanlığı seçimlerinde reformcu kanadın tek resmi adayı olarak kabul ediliyor
2. Mustafa Purmohammadi – Muhafazakar
Devrim Tarihi Araştırmaları Merkezi Başkanı / İslam Hukuku ve Fıkhı Doktorası
Mustafa Purmohammadi, 9 Mart 1960 tarihinde Kum'da doğdu. Ön lisans ve lisans eğitimini (fıkıh, usul-u fıkıh ve felsefe) Kum'da Hakani Okulu'nda tamamladı, yüksek lisans ve doktora eğitimini ise Meşhed, Kum ve Tahran'da dış fıkıh ve usul-u fıkıh dallarında tamamladı. Dört yıllık İslam Hukuku ve Fıkhı (doktora) eğitimi aldı.
Purmohammadi, 1979 yılından itibaren Devrim Savcısı olarak göreve başladı ve 1986 yılına kadar Huzistan, Hürmüzgan, Kirmanşah ve Horasan'da Savcı olarak görev yaptı.1997'den 1999'a kadar İstihbarat Bakan Yardımcılığı görevinde bulundu.
Sekizinci ve Dokuzuncu Cumhurbaşkanlığı Seçimleri arasında İçişleri Bakanı olarak görev yaptı ve 2008'den 2013'e kadar Devlet Denetleme Kurulu Başkanlığı görevini yürüttü.
Purmohammadi, 2013 yılında Hasan Ruhani'nin göreve gelmesiyle birlikte dört yıl boyunca Adalet Bakanı oldu. Şu anda Mücadeleci Ruhani Liderler Derneği Genel Sekreteri ve Devrim Tarihi Araştırmaları Merkezi Başkanı olarak görev yapmaktadır.
3. Said Celili-Muhafazakar
Stratejik Dış İlişkiler Konseyi Üyesi / Siyaset Bilimi Doktorası
Seyid Celili, 1 Eylül 1985 tarihinde Meşhed şehrinde doğdu.
Celili, İran-Irak Savaşı sırasında liseden üniversiteye kadar savaşın cephelerinde defalarca yer aldı. Savaşta sağ bacağını kaybetti.
Said Celili, 1989 yılında Dışişleri Bakanlığı Teftiş Başkanlığını üstlenerek resmen ülkenin siyasi ortamına girdi. Ardından "Dışişleri Bakanlığı Amerika Masası Birinci Yardımcısı" olarak görev yaptı.
Celili, 2007'den 2013'e kadar Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Sekreteri ve İran'ın Batılı ülkelerle nükleer müzakere heyetinin başkanıydı. 2013 yılında 11. Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde aday oldu ve 4 milyondan fazla oy alarak üçüncü oldu. Celili, o yıldan beri İran'ın Maslahat Teşhis Meclisi üyesidir.
Celili, 2017 seçiminde Şehit Seyyid İbrahim Reisi'yi destekledi ve onun için propaganda ve konuşmalar yaptı.
Celili, 2021 yılında 13. Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde aday olarak kaydoldu, ancak seçimlerden iki gün önce Şehit Seyyid İbrahim Reisi'nin lehine adaylıktan çekildi.
4. Muhammed Bakır Kaalibaf-Muhafazakar
İslami Şura Meclisi Başkanı / Siyasi Coğrafya Doktoru
1 Eylül 1961'de Tahran'da doğdu. Özgeçmişinde Tahran belediye başkanlığı (Eylül 2007 - Eylül 2017), Emniyet Kuvvetleri komutanlığı ve İran Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri komutanlığı gibi görevler bulunmaktadır.
1997 yılında İran İslam Cumhuriyeti lideri tarafından İran Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri komutanı olarak atanmış ve aynı dönemde siyasi coğrafya alanında doktora eğitimi almak üzere Tarbiat Modares Üniversitesi'ne kabul edilmiştir. Kaalibaf, Tümgeneral rütbesine, akademik olarak doçent unvanına sahiptir ve Tahran Üniversitesi Siyasi Coğrafya Grubu akademik kadrosu üyesidir.
Kaalibaf, 2005, 2013 ve 2021 yıllarında cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmuş ve 2005 yılında Mahmud Ahmedinejad, Ekber Haşimi Rafsancani, Mehdi Karubi, Mustafa Mo'in, Ali Laricani ve Muhsin Mehralizadeh ile yarışmış ve dördüncü olmuştur.
2013 yılında Hasan Ruhani, Said Celili, Muhsin Rezai, Ali Ekber Velayeti ve Muhammed Karazi gibi adaylarla yarışmış ve ikinci olmuştur. 2021 seçimlerinde ise İbrahim Reisi'yi destekleyerek adaylıktan çekilmiştir.
Halen, Tahran halkının temsilcisi ve İslam Meclisi'nin (on ikinci dönem) başkanıdır.
Yayına hazırlayan: Abdulsatar Kawa
