İsrail ile Bazı Arap Ülkeleri Arasındaki Normalleşme Süreci, 2020'de Hız Kazandı
Filistin'i işgali sebebiyle, İsrail'i on yıllardır tanımayan Arap ülkelerinin, Tev Aviv yönetimi ile ilişkilerinde sene başından bu yana hızlı bir normalleşme yaşanmaya başladı.
Filistin davasını ve topraklarını savunmak için 1948 ve 1967 yıllarında İsrail ile bizzat savaşan ülkelerin de aralarında bulunduğu Arap devletlerinin, son yıllarda siyaset, askeri konular, ekonomi ve spor alanlarında Tel Aviv yönetimi ile ilişkiler kurmak için bazı adımlar attığı görüldü.
Hepsi olmasa da bazı Arap ülkeleri ile İsrail arasındaki bu önemli gelişmenin, ABD'nin sözde barış planını ilan ettiği bir dönemde yaşanıyor olması, tesadüfle açıklanabilir olmaktan çok uzak. Nitekim, ABD Başkanı Donald Trump'ın tek taraflı Orta Doğu planını açıkladığı toplantıda Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn ve Umman'ın Washington büyükelçileri de hazır bulundu.
Öte yandan, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, Arap ülkeleriyle ilişkilerdeki normalleşmeyi, Mart'ta yapılacak seçimlerin öncesinde elini güçlendirecek bir kart olarak kullanmak istediği belirtiliyor.
İsrail'den Dubai'deki EXPO 2020'ye katılım açıklaması
Son dönemde atılan normalleşme adımları çerçevesinde, İsrail ile BAE arasında diplomatik ilişkiler bulunmasa da yaşanan yakınlaşma dikkati çekiyor.
İsrail Dışişleri Bakanlığı'ndan 10 Aralık 2019'da yapılan açıklamada, 20 Ekim 2020 - 10 Nisan 2021 tarihlerinde BAE'nin Dubai emirliğinde düzenlenecek EXPO 2020 Dünya Fuarı'na katılım için anlaşma imzaladıkları bildirildi.
Anlaşmanın BAE'de imzalandığı aktarılan açıklamada, İsrail'in fuara katılımının bölgedeki konumuna olumlu yansıması olacağı kaydedildi.
BAE ile yapılan görüşmelerde, İsraillilere sergi süresince Dubai'yi ziyaretleri için giriş vizesi verme olasılığının ele alındığı ancak henüz bu konuda anlaşmaya varılamadığı aktarıldı.
BAE ise konuya ilişkin açıklama yapmadı.
Netanyahu'dan normalleşme için "memnuniyet" açıklaması
İsrail Başbakanlık ofisinin Twitter hesabından 21 Aralık 2019'da yayınlanan açıklamada, Netanyahu'nun, İsrail ile "birçok Arap ülkesi" arasındaki yakınlaşmadan memnuniyet duyduğu ve "ilişkileri normalleştirme ve barışı sağlama vakti" dediği aktarıldı.
Bu açıklamanın yapıldığı tarihten bir gün sonra 22 Aralık 2019'da BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid, sosyal medya hesabı Twitter'dan İngiltere menşeli haftalık dergi "The Spectator"da yayımlanan yazar Ed Husain'e ait, "İslam'ın reformu: Orta Doğu'da bir Arap-İsrail ittifakı şekilleniyor" başlıklı makaleyi paylaştı.
Makalede "Arap dünyası ile İsrail arasındaki yakınlaşma ve normalleşme süreci", "İslam'da reform ve yenileşme olarak" tanıtıldı.
Bazı Arap büyükelçilerin, sözde barış planının açıklandığı toplantıya katılımı
ABD Başkanı Trump, 28 Ocak'ta Netanyahu ile Beyaz Saray'da düzenlediği ortak basın toplantısında tek taraflı sözde Orta Doğu barış planını kamuoyuna duyurdu.
Planın açıklandığı toplantıya, BAE, Bahreyn ve Umman'ın Washington büyükelçileri de katıldı.
İsrail ile Fas arasında silah anlaşması
Fransız "Intelligence Online" sitesinin 30 Ocak tarihli haberinde Fas'ın İsrail'den 3 adet İnsansız Hava Aracı (İHA) aldığı belirtildi.
İsrail basını tarafından da yayınlanan haberde, İsrail ile Fas arasındaki bir silah anlaşması kapsamında alınan İsrail yapımı ve AI Heron tipi İHA'ların 48 milyon dolar değerinde olduğu aktarıldı.
Haberde ayrıca İHA'ların çöl bölgelerini ve Batı Sahra'daki radikal unsurları takip için kullanılacağı ifade edildi.
Fas'tan haberi yalanlayan ya da doğrulayan herhangi bir açıklama yapılmadı.
BAE'li bakandan sözde barış planına destek
BAE Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid, 31 Ocak'ta sosyal medya hesabı Twitter üzerinden, New York Times'ta Bret Stephens'in kaleme aldığı "Filistinliler her 'hayır' dediklerinde kaybediyorlar" başlıklı bir makaleyi paylaştı.
Bin Zayid'in paylaştığı makalede Filistinlilere sözde barış planını reddetmeme çağrısında bulunuldu.
Netanyahu-Burhan görüşmesi
Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan, 3 Ocak'ta Netanyahu ile Uganda'da bir araya geldi. İsrail Başbakanlık Ofisinden yapılan açıklamada, görüşmenin Uganda Devlet Başkanı Yoweri Museveni'nin davetiyle gerçekleştiği duyuruldu.
Netanyahu da Twitter'dan, "İki ülke arasındaki ilişkileri normalleştirecek iş birliğini başlatma konusunda fikir birliğine vardık." paylaşımında bulundu.
İsrail’in Yediot Ahronot gazetesinin İsrailli bir kaynağa dayandırdığı haberde, Netanyahu ile Burhan’ın görüşmesinin İsrail uçuşlarının Sudan üzerinden yapılmasına olanak sağlayabileceği belirtildi.
Burhan, 14 Şubat’ta Londra'da yayınlanan Suudi Arabistan destekli Eş-Şark el-Avsat gazetesine verdiği demeçte, İsrail'in, ülkesinin ABD'nin "terörü destekleyen devletler listesi"nden çıkarılmasında rolü olduğunu aktardı.
Trump ile görüşmek için yakında Washington'a gideceğini söyleyen Burhan, Netanyahu ile 3 Şubat'ta Uganda'daki görüşmesini ülkesinin güvenliği ve milli çıkarlarının bir parçası olarak nitelendirdi.
Faslı bisikletçi İsrail kulübüne katıldı
İsrail Cycling Academy Kulübü Twitter hesabından Faslı bisikletçi Mehdi Şükri’nin (23) milli takım üyesi olarak aralarına katıldığını duyurdu. Paylaşımda, Şükri’nin İsrail’deki profesyonel bisiklet ekibine katılan ilk Arap ve Müslüman bisikletçi olduğu belirtildi.
Arap-İsrail zirvesi düzenleme girişimi
Israel Hayom gazetesi 7 Şubat'ta ABD yönetiminin, Netanyahu ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ı görüştürmek için girişimde bulunduğu yazdı.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun, Netanyahu ile bin Selman'ın bir araya gelmesi için İsrailli ve Suudi yetkililerle görüştüğü belirtilen haberde, Pompeo'nın söz konusu görüşmenin gerçekleşmesi için birkaç aydır çaba sarf ettiği kaydedildi.
Haberde, bin Selman'ın kabul etmesi halinde görüşmenin, birkaç hafta içinde Mısır'ın başkenti Kahire'de düzenlenmesi için müzakere yürütüldüğü iddia edilen Arap-İsrail zirvesinde gerçekleştirileceği aktarıldı.
Söz konusu zirvenin Mart ayında yapılacak İsrail seçimleri öncesinde yapılabileceğine, BAE, Sudan, Bahreyn ve Umman’ın zirveye katılacağına işaret edildi.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan ise Veliaht Prens Bin Selman ile Netanyahu arasında bir görüşme planı olduğu yönündeki haberleri yalanladı.
BAE’li yetkili İsrail'de düzenlenen Elmas Fuarı'na katıldı
İsrail'in i24NEWS televizyon kanalının haberine göre, BAE Dubai Elmas Borsası Başkanı Ahmed bin Selim'in, "Dünya Elmas Haftası" etkinlikleri çerçevesinde İsrail'de düzenlenen Elmas Fuarı'na katıldı.
Haberde, 10 Şubat'ta başlayıp iki gün süren fuara dünyanın çeşitli yerlerinden elmas uzmanları, elmas borsası başkanları ve iş adamlarından oluşan 300 kişinin katıldığı ifade edildi.
BAE tarafından bu duruma ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadı.
