Irak'taki Halk Seferberlik Birliği (Haşdi Şabi) için hazırlanan yeni yasa taslağında Haşdi Şabi’ye orduya paralel yetkiler veriliyor.
Önceki yasa tasarısı, Irak hükümeti içindeki siyasi anlaşmazlıklar ve ABD'nin Haşdi Şabi'nin Irak hükümetine tabi olması yönündeki baskısı nedeniyle yasa tasarısını değiştirmek üzere 11 Mart 2025 tarihinde parlamentodan geri çekildi. Tasarının önceki adı “Halk Seferberliği Mücahitleri Hizmet ve Emeklilik Yasası” iken, tasarının adı “Halk Seferberliği Otoritesi Yasası” olarak değiştirildi.
ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Tammy Bruce 24 Mart'ta düzenlediği basın toplantısında Haşdi Şabi’nin İran'a değil Irak hükümetine başkomutana hesap vermesi gerektiğini ifade etti. Bruce, Irak’ın ülke sınırları içindeki tüm güvenlik kurumları üzerinde kontrol sahibi olması gerektiğini belirtti.
Haşdi Şabi’nin ortaya çıkması
Haşdi Şabi, Irak'ın önde gelen Şii din adamı Ayetullah Ali Sistani'nin çağrısı üzerine Irak'ta 2014 yılında IŞİD'e karşı mücadele etmek amacıyla kurulan ve farklı milis gruplarının bir araya gelmesiyle oluşan bir yapıdır. Nuceba Hareketi, Hizbullah Tugayları ve Seyyid Şuheda (Hz. Hüseyin) Tugayları gibi grupların büyük bölümü, "Velayet-i Fakih" ideolojisine bağlı olarak İran tarafından yönlendirmektedir. Haşdi Şabi'nin İran ile olan ilişkisi, Irak'ın iç politikasında ve bölgedeki güç dengelerinde önemli bir rol oynamaktadır.
Haşdi Şabi'nin kesin sayısı hakkında net bir bilgi bulunmamakla birlikte, 100.000 ile 120.000 arasında savaşçıya sahip olduğu tahmin edilmektedir.
Irak yönetimi Haşdi Sabi’yi resmileştirerek İran kontrolünden çıkarmaya çalışıyor
Şarku'l Avsat haberine göre, Irak'taki Halk Seferberlik Birliği (Haşdi Şabi) için hazırlanan yeni yasa taslağında Haşdi Şabi’ye orduya paralel yetkiler veriliyor.
Taslağa göre Haşdi Şabi, Irak ordusu ve istihbarat servisiyle birlikte anayasada tanımlanan bir dizi göreve katılacak; bunların başında Irak'ı savunmak ve demokratik sistemi korumak, terörizmin her türüyle mücadele etmek, hükümete güvenlik danışmanlığı yapmak, Irak'ı korumak için gerekli askeri operasyonları yürütmek ve askeri ve istihbari operasyonlar yürütmek geliyor.
Yeni yasa Haşdi Şabi'nin silahlı kuvvetlerin bir parçası, başkomutana bağlı olarak tanımlıyor ve üyelerinin herhangi bir partiye üye olmasını ya da siyasi faaliyette bulunmasını yasaklıyor.
Yeni taslak, 2016 yılında kabul edilen eski Haşdi Şabi yasasını yürürlükten kaldıracak ve değiştirilen yasa uyarınca kurulan yeni Haşdi Şabi konumunu yasalaştıracaktır.
Yeni yapılanma
Tasarıya göre, Haşdi Şabi başkanı, bakanlık seviyesinde yetkilere sahip olacak ve Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi olacak. Yetkilerinin bir kısmını başkan yardımcılarına veya genel sekretere devredebilir. Ayrıca, askeri yasaların uygulanması konusunda savunma bakanı yetkilerine sahip olacak.
Haşdi Şabi, 16 farklı idari birimden oluşacak. Bu birimler arasında Genelkurmay Başkanlığı, Genel Sekreterlik, İdari ve Mali İşler Müdürlüğü, Mühendislik Şirketi gibi yapılar bulunuyor.
Genelkurmay Başkanı, en az 10 yıl Haşdi Şabi’de hizmet etmiş ve "Tümgeneral" rütbesine sahip olmalıdır. Genel Sekreterin de en az 10 yıl görev yapmış ve "Korgeneral" rütbesinde olması gerekmektedir.
Tasarıya göre Haşdi Şabi personeli hiçbir parti veya siyasi örgüte üye olamayacak ve hiçbir siyasi faaliyette bulunamayacak.
Haşdi Şabi'nin mali hesapları, Mali Denetim Divanı tarafından incelenecek.
Yasa tasarısında Halk Seferberlik Güçleri'ndeki savaşçıları tanımlamak için dört kez “mücahit” kelimesi geçiyor ve komisyona “ideolojik rehberlik” adı altında bir şeflik kurma yetkisi veriliyor.
Yasa tasarısı “vatan savunması kültürünü yaymayı ve vatandaşları (Halk Seferberlik Komisyonu) ile işbirliği yapmaya teşvik etmeyi” öngörüyor.
Önceki yasa, Haşdi Şabi üyeleri için, dini ve doktriner rehberlikten sorumlu istihbarat unsuru da dahil olmak üzere doktriner tanımlamalar içeren sınıflandırmalar içeriyordu.
Yeni taslağa göre komisyon, tüzel kişiliği olan ve komisyon başkanına bağlı olan ve askeri bilimler alanında lisans derecesi veren Halk Seferberlik Akademisi'ni kuruyor. Ayrıca inşaat, mühendislik ve mekanik projeleri yürütmek üzere Mühendis Genel Müteahhitlik Şirketi kuruluyor.
