"Bir devrin sonu, bir başka devrin başlangıcıdır."
Geçtiğimiz hafta Rus paralı asker grubu Wagner’in lideri Evgeny Prigojin’in de yolcu listesinde olduğu özel jet, Rusya’nın başkenti Moskova yakınlarında düştü. Uçakta 10 kişinin olduğu söylenirken TASS Haber ajansı, Wagner lideri Prigojin'in yolcu listesinde olduğunu açıkladı.
Etki alanı Ortadoğu’dan Afrika’ya uzanan ve 25 bin paralı askeri bünyesinde barındıran WAGNER’in kurucusu/ lideri Yevgeni Viktoroviç Prigojin, herkesin malumu olduğu üzere Rusya Devlet Başkanı Putin’e yakınlığı ile biliniyordu. Ayrıca, Wagner’in Rus askeri istihbaratı tarafından kurulup finansmanının sağlandığı da iddialar arasındaydı. Yani, resmi ağızlardan reddedilse bile, şirketten patronuna kadar hepsi Rus devletinin bir aygıtı olarak kabul ediliyordu.
Öte yandan geçtiğimiz Haziran ayında (23-24 Haziran), bilinen yakın ilişkilere rağmen Prigojin Putin'e isyan etti. Moskova'ya yürüyüp Ukrayna savaşında 2000 WAGNER mensubunun ölümüne sebep olduğunu iddia ettiği Savunma Bakanı Soygu ve Genelkurmay Başkanını Gerasimov'u asmakla tehdit etti. Bütün dünya nefes nefese sonuca kilitlendi.
Ne var ki Belarus devlet başkanı Lukaşenko'nun araya girip asilerin yargılanmaması ve Wagner askerlerinin Belarus'a yerleşmesi önerisiyle kriz, sürpriz şekilde 36 saat içinde sona erdi.
Tüm bu olaylar sonucunda Prigojin ve Putin hasım olarak ilan edilmesine, WAGNER’in varlığının sona ereceğinin düşünülmesine ve hatta bu olayın Rusya- Ukrayna savaşının seyrini değiştireceğine inanılmasına rağmen WAGNER’in varlığı Belarus’a kadar ulaşarak başta Polonya olmak üzere Batılı ülkeleri oldukça rahatsız etti. Üstelik savaşta Rusya aleyhine bir gelişme de yaşanmadı.
Dünya kamuoyu bunun gerçek bir isyan mı yoksa Wagner askerlerini Belarus'a aktarmak için bir senaryo mu olduğu hususunda ikileme düştü.
Putin- Prigojin tarafına bakıldığında ise şaşırtıcı gelişmeler basına yansıdı. Temmuz sonunda Putin’in açılış konuşmasını yaptığı Rusya-Afrika Zirvesi, Prigojin’in ailesine ait olan Trezine Hotel'de gerçekleşti. Putin'in açılış konuşması yaptığı zirvede, Orta Afrika Cumhuriyeti Rusya Kültür Evi Başkanı Dmitri Siti, Prigojin ile zirvenin yapıldığı Trezine Hotel'de tokalaşırken fotoğrafını paylaştı. Arada bir küslüğün olup olmadığı bilinmese de bu fotoğraf bazı çevrelerde Putin ile Prigojin’in arasındaki küslüğün bitmesi şeklinde yorumlandı.
Büyük iddiayla başlayıp birkaç gün içerisinde son bulan WAGNER isyan girişimi ve bu olayın sebep olduğu gelişmeler kafalarda soru işareti bırakmakla birlikte Wagner uçağının düşürülmesi, ‘Putin’in Prigojin’den aldığı intikam’, ‘Putin’in affetmediği ihanet’ gibi ifadelerle Prigojin’in Putin tarafından infaz edildiği iddialarına yol açtı. Bunun yanı sıra Prigojin’in ölümüne şüpheyle bakan bir kesim de mevcut. Konuya ilişkin medyaya yansıyan başlıklar ise şu şekilde:
The Guardian’da Andrew Roth'un kaleme aldığı analize göre, Prigojin'in öldüğü konusunda herkes ikna olmuş değil. Roth, "Yevgeniy Prigojin gerçekten öldü mü? Herkes hiçbir şekilde buna ikna olmuş değil" başlıklı analizinde, Prigojin'in 2019 yılında Afrika'daki bir uçak kazasında hayatını kaybettiği haberleri basına yansıdıktan sonra yeniden ortaya çıktığını hatırlattı.
Chatham House Rusya ve Avrasya Programı'nda Kıdemli Danışman Keir Giles, ilk yapılan haberlerde 'devasa bir boşluk olduğu' yorumunu yaptı. Giles, "Yevgeniy Prigojin adında bir yolcunun uçakta olduğu açıklandı. Ancak birden fazla kişinin Prigojin'in seyahatleriyle ilgili bilgileri karartma çabasının bir parçası olarak ismini Yevgeniy Prigojin olarak değiştirdiği de biliniyor. Dolayısıyla, onun 'gerçek' Prigojin olduğundan emin olana dek Afrika'dan çektiği bir videoda ortaya çıkarsa şaşırmayalım" dedi.
Rusya makamları, Prigojin'in evinde çekildiği söylenen ve aynı isimle birden fazla pasaport taşıdığını gösteren, dolayısıyla da onun adına seyahat ediyor olabilecek benzerlerinin olabileceğine işaret eden fotoğrafları basına sızdırmıştı. Prigojin'in farklı kılıklara büründüğü fotoğraflar da bu dönemde basında yer aldı. Bu kılıklar arasında yabancı askeri üniformalar da vardı. Prigojin'in öldüğüyle ilgili çıkan haberlerin ardından Rus bir siyaset bilimci ise "Fazla pasaportlarından birini yanına alıp sonsuza kadar kaybolmak için yanmış bir uçak iyi bir yol. Kargalar kemikleri toplamayacak, kalıntılar küle döndü, iz soğudu" diye yazdı.
Öte yandan ikinci uçak iddiaları da medyada geniş yer buldu. Moskova yakınlarında zikzaklar çizdiği söylenen Prigojin'e ait ikinci bir uçağın daha sonra başkente indiği bildirildi.
Moskova'daki Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nün eski öğretim üyelerinden Dr. Valeri Solovey, Prigojin'in Rusya Devlet Başkanı Putin'in onayladığı suikast girişiminden sıyrıldığını ve halihazırda intikam planları yaptığını iddia ediyor. Dr. Solovey, "Yevgeni Prigojin'in içinde olması gereken uçağı Rus hava savunma sistemi düşürdü" diyor. Uçağın içinde patlama olmadığını, uçağın dışardan düşürüldüğünü söyleyen Dr. Solovey, Prigojin'in uçakta olmadığını, onun yerine dublörünün uçtuğunu iddia etti. Uzun zamandır Kremlin'in içinden bilgi aldığını iddia eden ve sık sık Putin'in ağır hasta olduğunu ve rahatsızlığını gizlemek için onun da dublör kullandığını öne süren Dr. Solovey, Prigojin'in yerini gelecek ay açıklayacağını da dile getirdi.
WAGNER gibi paralı asker gruplarının uluslararası hukuk yaptırımları göz önüne alındığında bazı ülkelerin kirli operasyonları için birincil tercih sebebi olduklarını hatırlatmakta fayda var. Ortada bir suç varsa bu kesinlikle devlete mal edilmeden Blackwater’da olduğu gibi bu paralı asker gruplarına mal ediliyor ve bu gruplar daha sonra küçük bir isim ve imaj değişikliğiyle yeniden sahalara sürülüyor.
Putin’in Prigojin'in ölümüyle ilgili olarak yaptığı açıklamada "Soruşturma Komitesinin başkanı bu sabah bana rapor verdi. Soruşturma Komitesi Tver’deki uçak kazasına ilişkin ön soruşturma başlattı, sonuna kadar gidilecek. Bundan şüphem yok. Yakın gelecekte araştırmacıların ne söyleyeceğini göreceğiz. Biraz zaman alacak.” şeklindeki sözleri oldukça dikkat çekici. Bir diğer dikkat çeken ayrıntı ise Putin'in Prigojin hakkında söylediği "Zor kaderi olan bir adamdı. Hayatında bazı ciddi hatalar yaptı. Son aylarda olduğu gibi kendisi için ihtiyaç duyduğu sonuçlara, ortak amaç için bunu yapmasını istediğimde ulaştı." şeklindeki açıklamasıydı. Belki de Wagner ile ilgili suçlamaların günahını bir ölüye (?) yıkmış oluyordu.
Prigojin’in ölümü hakkında ortaya atılan iddialar doğru mudur bilinmez. Ancak bu olayın akla evvelden beri bildiğimiz bir tekerlemeyi getirdiği kesin:
— Kara kedi nerede?
— Ağaca çıktı.
— Ağaç nerede?
— Balta kesti.
— Balta nerede?
— Suya düştü.
— Su nerede?
— İnek içti.
— İnek nerede?
— Dağa kaçtı.
— Dağ nerede?
— Yandı, bitti, kül oldu…
Özel Haber/ Melike Bayrak
Kaynak: BBC, NTV, gazeteduvar, Şarkulavsat, Yenişafak
Diğer İçerikler
