14 Mayıs 2023 Seçimleri: Kim Kazandı, Kim Kaybetti?

14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimleri sonuçları sanki başa baş geçecek bir seçim gibi düşünülüyordu hatta bazı anket şirketlerinin (bunlar hakikaten şirketmiş!) açık ara Kılıçdaroğlu’nun alacağını iddia etmelerinden dolayı sonuçların çok erken saatlerde belli olacağı düşünülüyordu.

Bu Seçimin Kaybedeni

Bu seçimde kaybeden çok fazla anket şirketi olacak. Kılıçdaroğlu’nu ilk turda %55-60 ile kazandıran sonuçlar ortaya koyan şirketler sanki hiçbir şey olmamış gibi bir sonraki seçime hazırlık yapacaklar. Bunlar arasında burnundan kıl aldırmayan anlı şanlı araştırmacı yazarlar vb. var. Bunlar sonuçların kendi hatalarından değil halkın anlaşılmaz ve öngörülmez (!) tutumundan kaynaklanıyor diye açıklama yapacaklardır. Yani patates ve soğan fiyatından etkilenmesini beklediği halkın nasıl olur da etkilenmediğini bir türlü anlayamayacak ve derin entelektüel yorumlarına devam edeceklerdir.

Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanlığını kesin biçimde kazanacağı beklentisi içinde olanlar bu seçimi kaybetti. Bavullarını hazırlayıp, uçak biletlerini sosyal medyada paylaşan ve ilk uçakla Türkiye’ye geleceklerini söyleyenler kaybetti. Seçimlerden sonra tek tek hesap soracakları kişilerin listelerini hazırlayanlar kaybetti. Bir de onlara bu kadar cesaret veren Kılıçdaroğlu ya da nam-ı diğer “demokrat dedem” kaybetti.

Sadece Kılıçdaroğlu ya da anket şirketleri değil Millet İttifakının içinde olanlar da kaybetti. Deva, Gelecek ve Saadet Partileri, birkaç parti daha.  Bu partilerin Ak Parti’den hiç oy getiremedikleri gibi ne kadarlık bir oy oranına sahip oldukları da şimdilik çok net değil ancak görünen o ki bu partilerin %1’lik bir oy oranları ya var ya da yok. Öyleyse bundan sonraki yol haritasında bu partilerin bir ağırlığından söz etmek mümkün olmayacak. Parti liderleri cumhurbaşkanı yardımcısı olamayacağı için bu partilerin bir sonraki seçimde varlığından söz etmek de mümkün olmayacak gibi. Anavatan ve Doğru Yol Partisi gibi sadece isimleri kalacak.

“Derin Kaybetmek” ya da YSP

Bu seçimin bir diğer kaybedeni Yeşil Sol Parti (eski HDP) oldu. Oy oranı %10’ların üzerinde gösterilen YSP ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) oldu. YSP’nin oy oranı %8.5 - 9 arasında. Her seçimde mecliste kasılarak kendilerini kilit parti olarak gösteren YSP’nin ve bileşenlerinin hiçbir kilidi açamayacakları görülmüş oldu. Bu nedenle seçimin en büyük kaybedeni HDP’nin devamı YSP oldu. Kazandılar ama kazandıramadılar: YSP, Piro’yu başkan yaptıramadı. Şimdi oturup sırtında taşıdığı Türk soluyla bir araya gelip yeni devrim planları kurabilirler. Ancak nihayetinde onun da CHP gibi iktidarın en zayıf olduğu, ekonomik sorunların herkesi etkilediği bir durumda alabileceği oy bu. Bu oran onu (YSP) da şapkasını çıkarıp düşünmeye sevketmeli. Ama onun düşünmesine gerek yok nasıl olsa iradesini iradesi yerine koyduğu birileri onun adına düşünecektir.

İşin espirisi ama bu seçimin bir diğer kaybedeni de Z Kuşağı. Nerdeyse devrimci bir misyon yüklenen Z Kuşağının yarısının Ogan’a oy verdiğini popüler tabirle, ispat edemem ama iddia ederim.

Seçimin Kazananları

Seçimin kazananı öncelikle Türkiye. Türkiye’de demokrasi batılı birçok ülkeye göre kuralları çok ciddi ve profesyonelce işleyen bir sistem haline geldi. Bu da Türkiye’de demokratik siyasi kültürün ne kadar geliştiği ve yerleştiğini gösterdiği için Türkiye demokratik işleyişine dair hiçbir eleştiriyi üzerine almamalıdır. Bu seçimi eğer Cumhurbaşkanı Erdoğan eğer %49’luk bir oy oranıyla ilk turda kazanamazsa ki kazanamayacağı görünüyor, bir diktatörün(!) seçimleri %1’lik oy oranıyla kaybettiğine şahit olunacak. Sadece bu oy farkı bile Türkiye’de diktatörlük ya da seçim hilelerine dair tartışmaların ne kadar afaki olduğunu gösterir. 

Seçimin kazananı Cumhurbaşkanı Erdoğan ama Ak Parti değil. Ak Parti anketlerin bir kısmında gösterildiği gibi %29 oy almadı ama 2018 seçimindeki (%42) oyunu da alamadı, aldığı oy %35. Erdoğan’ı kazandıran, onun küresel güçlere karşı mücadele ettiğini düşünen kitlenin ona destek vermesidir. Bu da vatanseverlik ve milliyet duygusu ile ilgilidir.

2023 seçiminin kazananı Türk milliyetçileri oldu. Seçimlerin kilit partilerinin de Türk milliyetçileri olduğu açık. MHP 1999 seçimlerindeki gibi bir sürpriz yaptı. %7 ile barajın altında kalacağı iddia edilen Bahçeli’nin liderliğindeki parti %10 oy aldı. Dr. Devlet Bahçeli tüm karalama ve küçümsemelere rağmen partisini başarıya taşıdı.

Seçimlerin sürprizi ve kazananı diğer Türk (ve Atatürk) milliyetçisi adayı Sinan Ogan oldu. Ogan, Ata İttifakının adayı olarak Atatürk milliyetçiliği ve sığınmacı karşıtlığı ile ön plana çıktı ve Kürt milliyetçilerinin değil Türk milliyetçilerinin anahtar parti olduğunu gösterdi. İlk turda Cumhurbaşkanlığı seçimini görünen o ki Erdoğan %50+1 ile kazanamayacak. Böyle bir durumda Ogan ve seçmeni kilit parti olacak ve eğer böyle bir gelişme olursa önümüzdeki seçim dönemine kadar Suriyeli sığınmacılar, açık kapı politikası, düzensiz göçmenlerin durumu, yeni anayasada kimlik ya da Türklük tartışmaları daha çok konuşulacak.

Seçimin bir diğer kazananı Yeniden Refah Partisi (YRP). Artık Saadet partisi (SP) yerine Milli Görüş’ün temsilcisi olarak daha fazla YRP’nin ön plana çıkacağı çok açık. Toplumsl cinsiyet tartışmaları ve LGBT konusunda artık mecliste daha gür seslerle karşılaşılacak.

İstanbul ve Ankara’da Cumhur İttifakı Millet İttifakı karşısında kaybetmiş görünüyor. Bunu söz konusu iki büyükşehir belediyesinin iyi yönetimiyle değil ekonomik kriz sonucunda bu şehirlerde geçinmenin zorlaşması sonrasında seçmenin tepkisiyle yorumlamak mümkün. Ev kiralarının çok astronomik fiyatlara ulaştığı bu şehirlerde seçmenin hayat pahalılığının etkisiyle de oy verdiğini düşünmek gayet makul görünüyor. Ayrıca büyükşehirlerdeki sığınmacı sorunu da Ak Parti tarafından ciddiye alınması gereken bir sorun olarak görülmeli. Sinan Ogan sadece sığınmacı karşıtlığı üzerinden seçim propagandası yapan bir partinin adayı olarak ön plana çıktı ve 2.500.000 oy aldı (%5). Bu hatırı sayılır bir oy oranı ve çoğu da genç oyu.

Deprem bölgesinde Cumhur İttifakının oy oranının yüksek olması istikrar ve güvene verilen oy olarak görülmeli. Bu güveni büyükşehir seçmeninde uyandırabildiği zaman 2024 yerel seçimleri için sorun çözülmüş olur.