Şanghay İşbirliği Örgütü Görüşmeleri için Kazakistan’da Bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Yoğun Diplomasi Trafiği
Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan, 24’üncüsü düzenlenecek olan Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Devlet Başkanları Zirvesi’ne katılmak üzere Kazakistan’ın başkenti Astana’ya gitti.
Erdoğan, Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanı’nda; Kazakistan Başbakanı Oljas Bektenov, Kazakistan Sağlık Bakanı Akmaral Alnazarova, Kazakistan Dışişleri Bakan Yardımcısı Alibek Bakayev, Astana Belediye Başkanı Jenis Kasımbek ve Türkiye'nin Astana Büyükelçisi Mustafa Kapucu tarafından karşılandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a, eşi Emine Erdoğan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç ile Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkan Yardımcısı Çağatay Özdemir Astana ziyaretinde eşlik eden isimler oldu.
Zirve’nin Genel Başlıkları
ŞİÖ Devlet Başkanları Konseyi “ŞİÖ +” formatında 16 ülkenin devlet ve hükümet başkanlarının katılımları ile 3-4 Temmuz’da gerçekleşecek. ŞİÖ’ye üye ülkeler Türkiye, Kazakistan, Çin, Rusya, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, İran, Hindistan ve Pakistan. Zirveye gözlemci ve diyalog ortağı olarak Belarus, Moğolistan, Azerbaycan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkmenistan liderleri de katılım sağlayacak.
Zirvede Birleşmiş Milletler (BM), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü, Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Önlemler Konferansı, İslam Gıda Güvenliği Teşkilatı, Bağımsız Devletler Topluluğu, Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü, Avrasya Ekonomik Komisyonu gibi uluslararası teşkilatların üst düzey temsilcileri de hazır bulunacak.
Zirvenin başlığı "Çok Taraflı Diyaloğun Güçlendirilmesi: Sürdürülebilir Barış ve Kalkınma İçin Çabalamak" olarak belirlendi. Ana gündem maddesi mevcut uluslararası ve bölgesel sorunların çözümünde ŞİÖ'nün rolünün güçlendirilmesi olacak.
Zirvede, bölgesel güvenlik, altyapı, enerji, çevre, sağlık, turizm, eğitim, dijitalleşme, ulaşım ve lojistik konularının masaya yatırılacak. İstikrar için liderlerin öncelikle uluslararası ticaret ve ekonomi alanına odaklanacakları ifade ediliyor.
Zirve sonrası ŞİÖ’nün güncel bölgesel ve uluslararası meselelerdeki tutumuyla birlikte geleceğe yönelik çalışmaların yer alacağı Astana Deklarasyonu ile "2030 ŞİÖ Enerji İşbirliğini Geliştirme Stratejisi” ve "2035 ŞİÖ Kalkınma Stratejisi’nin" de dahil olduğu çeşitli alanlarda 20’den fazla belgenin kabul edilmesi planlanıyor.
Zirvenin önemli başlıklarından biri de “terörle mücadele”. Örgüt’ün "2025-2027 dönemi için Terörizm, Ayrılıkçılık ve Aşırıcılıkla Mücadele İşbirliği Programı" ve "2024-2029 dönemi ŞİÖ Uyuşturucuyla Mücadele Stratejisi’nin" yanı sıra gözlemci statüsünde yer alan Belarus’un ŞİÖ’ye tam üye olmasına yönelik kararın alınması bekleniyor.
ŞİÖ’nün dönem başkanlığı Temmuz 2023’ten beri Kazakistan’da zirve sonrası başkanlığı Çin devralacak.
Erdoğan’ın Görüşmeleri
Erdoğan-Putin Görüşmesi
Erdoğan, zirve kapsamında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya geldi. Görüşme 1 saat sürdü ve basına kapalı olarak gerçekleştirildi.
İletişim başkanlığı görüşme sonrasında iki liderin “Türkiye ile Rusya ikili ilişkilerin yanı sıra Ukrayna-Rusya savaşındaki son durum, İsrail’in Filistin topraklarındaki saldırıları, Suriye’deki gerilimde çözüm arayışları ve terörle mücadele konuları” üzerinde durduğunu belirtti.
İletişim başkanlığı tarafından yayınlanan açıklama şu şekilde: “Görüşmede Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada barışın tesisi için çaba göstermeye devam edeceğini, Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna arasında devam eden savaşın önce ateşkes, ardından barışla sona erdirilmesi için uzlaşı zeminini oluşturabileceğini, iki tarafı da memnun edebilecek adil bir barışın mümkün olduğunu ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, İsrail’in Filistin topraklarındaki saldırıları ve Lübnan’a yönelik tehditlerinin bölgesel ve küresel barışı ve huzuru hedef aldığını, çatışmaların yayılmasının en büyük zararı bölge ülkelerine vereceğini, uluslararası toplumun artık İsrail’in durdurulmasına odaklanması gerektiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin sınırlarının hemen ötesinde bir teröristan kurdurmamakta kararlı olduğunu, başta Suriye iç savaşı olmak üzere terör örgütleri için elverişli alan oluşturan istikrarsızlıkların sonlandırılması için somut adımlar atılmasının önemini ortaya koyarken Türkiye’nin çözüm için iş birliğine hazır olduğunu söyledi.”
Erdoğan’ın Putin ile görüşmesi, NATO’nun 75. Yıl Zirvesi’nden bir hafta önce gerçekleşti. Erdoğan, Putin’le yüz yüze görüşebilen tek NATO müttefiki ülke lideri olarak 9-11 Temmuz tarihlerinde Washington'da yapılacak zirveye katılacak.
Görüşme öncesi iki lider, basın mensuplarına açıklamalarda bulundu.
Putin, Erdoğan ile sürekli iletişim halinde bulunduklarını belirterek, “Dünyadaki tüm zorluklara rağmen Rusya-Türkiye ilişkilerinin adım adım ilerlediğini” ifade etti.
Öte yandan Putin, "Türkiye ile stratejik projelerimizi planlı şekilde hayata geçiriyoruz. Geçen yıl 6,7 milyon Rus turist Türkiye’yi ziyaret etti, turizmde rekor kırdık" dedi.
Erdoğan ise Akkuyu Enerji Santrali’ni bir an önce devreye almak istediklerini söyleyerek, “Sinop ile ilgili görüşmeler var. Ciddi adımlar atabileceğimize inanıyoruz. Botaş ve Gazprom arasındaki ilişkiler de samimi ilerliyor" dedi.
Ayrıca Erdoğan, "55 milyar dolarlık hacim bizim için çok önemli değil, hedefimiz 100 milyar doları yakalamak. Bunu yakalayabileceğimize inanıyorum" ifadelerini kullandı.
Konuşmasının sonunda Erdoğan, Putin’i en kısa zamanda Türkiye’de ağırlamak istediğini söyledi. Rus lider buna binaen “Türkiye’ye muhakkak gelirim” dedi.
Erdoğan-Aliyev-Şerif Görüşmesi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir diğer görüşmesi Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ile oldu.
Toplantı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konakladığı otelde gerçekleşirken Erdoğan’ın Aliyev’e "Bayağı dirisin maşallah." demesi Aliyev’in de "Sizi görende." yanıtını vermesi dikkatlerden kaçmadı.
Toplantıya Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç da iştirak etti.
Üçlü görüşmede, bölgesel ve küresel konular ve ülkeler arasındaki iş birliği konuları ele alındı.
Erdoğan, Türkiye-Azerbaycan ve Pakistan'ın birçok alanda atabileceği ortak adımlar olduğunu, bunların üç ülkeye de yararlı olacağın dile getirdi.
Ayrıca Erdoğan, savaşların, çatışmaların ve gerginliklerin baş gösterdiği bir coğrafyada ortaya konacak iş birliklerinin bölgesel ve küresel barışa da hizmet edeceğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan toplantının ardından, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'in, Zirveye katılan liderler onuruna Kazakistan Cumhurbaşkanlığı Merkezi'nde verdiği yemeğe katıldı.
Erdoğan-Khurelsukh Görüşmesi
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir diğer ikili görüşmesi Moğolistan Cumhurbaşkanı Ukhnaagiin Khurelsukh ile gerçekleşti.
Görüşmede, Türkiye ile Moğolistan ikili ilişkileri ile bölgesel ve küresel konular ele alındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, Türkiye’nin köklü kültürel ve tarihî bağları bulunan Moğolistan ile ilişkilerin her alanda daha üst düzeylere çıkarılmasının önemli olduğunu, bu doğrultuda çalışmaya devam edilmesi gerektiğini belirtti.
Erdoğan-Al Sani Görüşmesi
Erdoğan, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile de bir görüşme gerçekleştirdi.
Görüşmede Türkiye ile Katar ikili ilişkileri, İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları, Lübnan’a yönelik İsrail tehdidi, bölgesel ve küresel konular ele alındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, İsrail saldırganlığının bölgeye yayılmasının tehlikeli olduğunu, İslam dünyası başta olmak üzere uluslararası toplumun buna izin vermemek ve İsrail’i durdurmak için bir an önce adım atması, ortak çalışma yürütmesi gerektiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gazze’deki insani krizin çözülmesi ve bölgeye yardımların kesintisiz ulaştırılması için gayretlerin artırılmasının önemli olduğunu, bu konuda Türkiye’nin çabalarını artırarak devam ettirdiğini söyledi.
Erdoğan-Cinping Görüşmesi
Erdoğan, Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir araya geldi. İkili, görüşmede Türkiye ile Çin ikili ilişkilerini, Ukrayna-Rusya Savaşını, İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarını, küresel ve bölgesel gelişmeleri ele aldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede Türkiye’nin Çin ile ilişkilerinin her alanda geliştirilmesi için atılan adımların artarak devam etmesinin hedeflendiğini, bunun iki ülkeye de kazandıracağını ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna-Rusya Savaşı ile İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarının bölgesel ve küresel düzeyde yayılma tehlikesinin son derece önemli olduğunu, buna karşı uluslararası toplumun etkin tedbirler alması gerektiğini belirtti.
Erdoğan-Lukaşenko Görüşmesi
Erdoğan Astana’da Belarus’lu mevkidaşı Aleksandr Lukaşenko ile görüştü.
Görüşmede Türkiye ile Belarus ikili ilişkileri, Ukrayna-Rusya savaşının etkileri, bölgesel ve küresel konular ele alındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, Ukrayna-Rusya arasında devam eden savaşı durdurmak için atılması gereken adımlar bulunduğunu, sağlam bir barış zemini inşa edilmesi hâlinde savaşın durdurulabileceğine inandığını ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin barış için çaba göstermeye devam edeceğini, bu konuda her iki tarafla samimi temasların süreceğini belirtti.
Yayına Hazırlayan: Esin Çoştu
