Yeni Dünya Şekilleniyor, Türkiye Konumlanıyor

Bu yazı 27/06/2024 tarihinde yayınlanmıştır.

*Bülent ERANDAÇ/SDE Medya ve Sivil Toplum Koordinatörü

Önemli 2 kavşak:

4 Temmuz: Erdoğan-Putin-Şi Cinping BRICS

10 Temmuz Erdoğan-Biden NATO Zirvesi

Yeni dünya düzenleri bir sarkaç gibi. Her yüzyılda bir yeni dünya düzeni inşa ediliyor. Bir yüzyıl sürüyor. Gidiyor, yerine bir yüzyıllık yeni düzen kurgulanıyor.

1915 Dünya savaşı sonrasında 1930'lara kadar 20. yüzyıl dünyası şekillenmişti.

2015-2030 sürecinde, 21. yüzyıl dünya düzeni şekilleniyor.

21. yüzyıl dünya düzeninin tartışmasız kilit ülkesi Türkiye, kilit lideri Başkan Recep Tayyip Erdoğan.

Yeni dünya düzeni şekillenirken, hem Batı(Amerika-Avrupa) hem Doğu (Asya) Başkan Erdoğan-Türkiye'yi yanlarına çekmek için görünen ve görünmeyen birçok jeopolitik hamleler içindeler.

Avrasya'nın kalbgâhındaki Türkiye'nin küresel lideri Erdoğan, yeni dünya düzeninin en çok gözlenen, devamlı temas halinde olunan, verdiği, vereceği kararların dikkatle takip edildiği bir konumda bulunuyor.

Evet. Yeni Dünya düzeni şekilleniyor. Türkiye konumlanıyor.

Başkan Erdoğan'ın kilit lider olduğunu göstermesi bakımından Temmuz ayında yapılacak iki küresel zirveye davet edilmesi, yeni dünyanın güçlü aktörleri Amerika-Rusya-Çin liderlerinin görüşmek üzere hazırlık yapmaları çok dikkate değer.

Yeni dünyanın iki kutbu etrafında şekillenme oluyor.

Bir tarafta, Amerika(Avrupa) diğer tarafta Çin-Rusya.

Başkan Erdoğan, 3-4 Temmuz'da Kazakistan Astana'da BRICS zirvesine katılacak. Başkan Erdoğan-Rusya lideri Putin ve Çin lideri Şi Cinping küresel ölçekli görüşmeler yapacaklar.

Başkan Erdoğan, 9-11 Temmuz'da Washington'da NATO’nun 75. yıl dönümü için düzenlenen Zirve'de ABD Başkanı Biden ve NATO'nun diğer üyelerinin Cumhurbaşkanları ve Başbakanları ile yine küresel ölçekli görüşmeler yapacak.

Bu ne demek? Yeni dünyanın başat aktörleri Başkan Erdoğan-Türkiye’yi yanlarına almak, yakın olmak-yeni eksenleri inşa etmek istiyorlar.

Yeni Dünya düzeninde Türkiye kilit ülke. Dünyanın iki ekseni için çok kıymetli.

Türkiye'yi yanına almayan eksen'in bir bacağı eksik kalacak demektir.

Nihayetinde, yeni dünya düzeninde Avrasya'da Türkiye Olmadan Oyun Kuramayacaklar. Kurmayı deneseler de tam hakimiyet sağlayamazlar.

Asya'da stratejik hamleler.

Bakınız. Rusya lideri Putin seçildikten hemen sonra Çin'e gitti. Yeni dünyanın kutup başı Çin lideri Şi Cinping ile küresel ittifak anlaşması yaptı.

Putin, 24 yıl sonra Kuzey Kore'ye gitti. Ardından Vietnam'a geçecek.

Rusya-Çin-Kuzey Kore, üç ülke de nükleer gücü olan ülkeler.

Böyle güçlü bir ittifak, yeni dünya düzeninin diğer kutup başı Amerika(NATO)- Avrupa için çok önemli bir güç anlamına geliyor.

Yeniden nükleer denge oluşuyor.

Putin, Batılı ülkelerin silahlarının Ukrayna'da kullanılması ve Rusya topraklarını tehdit etmesi konusunda hassas.

Daha önce bu durumda Rusya'nın gerekirse nükleer silahlarını kullanabileceğinin sinyalini vermişti.

Putin ve Kim 'saldırı karşısında destek' anlaşması yaparak, kapsamlı Stratejik Ortaklık anlaşması imzaladılar. ABD merkezli tek kutuplu sistemin zayıflamasıyla uluslararası düzen yeniden şekillenirken, Rusya ve Kuzey Kore'nin iki nükleer güç olarak konumlanmaları üzerinde dikkatle durulmasını gerektiriyor.

Göz önünde bulundurulması gereken önemli nokta, Putin'in, Kuzey Kore'nin ileri düzeydeki silah ve nükleer programlarıyla ilgili yakın ilgisi ve işbirliği... Rusya'nın silahlara, Kuzey Kore'nin teknolojiye ihtiyacı var.

Rusya- Ukrayna savaşı 2,5 yıldır sürüyor. Kuzey Kore ve Rusya bu süreçte askeri teçhizatta giderek birbirlerine daha fazla bağımlı hale geldi. Rusya ve Kuzey Kore anlaşmasının ortak silah sistemleri geliştirilmesini de kapsayacağı belirtiliyor.

Kuzey Kore, Rusya'ya silah tedariki karşılığında, gıda ve yakıttan daha çok faydalanacak.

Bir uzay teknolojisi merkezi olarak Rusya'nın yardımı, Kuzey Kore'nin daha fazla uyduyu başarılı şekilde fırlatabilmesi için hayati önem taşıyor.

Kuzey Kore'nin keşif uydularının çözünürlüğünü iyileştirmek ve nükleer denizaltılar geliştirmek için Rusya'dan destek alacağı ifade ediliyor.

Erdoğan Astana'da Ne Yapacak?

Başkan Recep Tayyip Erdoğan, Rusya ve Çin liderleri tarafından 3-4 Temmuz'da Astana'da yapılacak BRICS Zirvesi'nin çok özel davetlisi.

Bilindiği gibi, Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan, müthiş jeopolitik temasları yürütüyor. Türkiye'nin Kissenger'i demem yanlış olmaz.

Önceki haftalarda Başkan Erdoğan tarihi bir hamle yaptı. Hakan Fidan'ı Çin'e göndermişti.

Fidan, Çin Devlet Başkan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı ile Amerika ve Avrupa'yı dalgalandıran görüşmeler yaptı. Türkiye'nin BRICS üyesi olmak istediğini açıkladı.

Hakan Fidan ardından, Rusya'ya gitti. Bizzat Rusya lideri Putin tarafından kabul edildi.

Rusya lideri Vladimir Putin, Fidan ile görüşmesinde yaptığı açıklamada "Türkiye'nin BRICS'in çalışmalarına gösterdiği ilgiden memnunuz. Bu niyete ve bu kuruluşa üye ülkelerle birlikte olma arzusuna kesinlikle mümkün olan her şekilde destek vereceğiz" dedi.

Putin ayrıca "Cumhurbaşkanı Erdoğan'a en iyi dileklerimi iletmenizi istiyorum. Umarım 3 - 4 Temmuz'da BRICS zirvesi için Astana'da olacak. Burada, kendisiyle buluşup, tüm dünya meselelerini ele alma fırsatı bulacağız" diye konuştu.

Bakan Fidan, sonra  Kazan'da  yapılan BRICS+ oturumunda da yer aldı.

Erdoğan'ın BRICS Zirvesi’ne katılması, Dünya dengelerini etkileyecek özellikler içeriyor.

Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası konularda daha çok söz sahibi olması amacıyla Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin oluşturduğu BRICS grubuna bu yıl başından itibaren Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de dahil oldu.

Uluslararası güvenlik, sürdürülebilir kalkınma ve küresel yönetişim konularının ele alınacağı BRICS+ oturumuna ise Astana BRICS Zirvesi'ne, Türkiye, Bahreyn, Bangladeş, Belarus, Cezayir, Endonezya, Kazakistan, Küba, Laos, Moritanya, Nijerya, Tayland, Sri Lanka, Venezuela ve Vietnam da katılacak.

Türkiye BRICS hakkında mesajlar veriyor.

BRICS’in iki önemli ülkesi Çin ve Rusya’nın Türkiye’nin en önemli ticaret ortakları arasında olduğunu anımsatıyorlar ve gelişmekte olan bir ekonomi olarak Türkiye’nin her türlü ticaret ve ekonomik iş birliği fırsatından yararlanmasının doğal bir davranış olduğunu belirtiyorlar.

Rusya, BRICS Dönem Başkanlığını 1 Ocak'ta Güney Afrika Cumhuriyeti'nden devraldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da 2018'de Johannesburg'da düzenlenen 10. BRICS Zirvesi marjında BRICS+ oturumuna katıldı.

BRICS nedir?

Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası konularda daha çok söz sahibi olmasını isteyen Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin 2006'da, "BRIC" grubunu kurdu. 2011'de Güney Afrika'nın da katılmasıyla grubun adı "BRICS" oldu.

Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de 1 Ocak'ta BRICS'e katıldı.

Grubun genişletilmesi sonucu,  grubun yeni adının "BRICS+" olacağı düşünülüyor.

BRICS neden önemli?

BRICS ülkeleri arasında Çin ve Rusya gibi büyük dünya güçleri, ya da Brezilya ve Güney Afrika gibi kendi kıtalarındaki büyük güçler var.

Genişleyen grubun bünyesindeki ülkelerin toplam nüfusu 3,5 milyar; yani dünya nüfusunun yüzde 45'ini oluşturuyor.

BRICS ülkelerinin ekonomilerinin toplam büyüklüğü 28,5 trilyon dolar. Bu da, dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 28'ine tekabül ediyor.

BRICS ülkeleri aynı zamanda dünyada ham petrolün yüzde 44'ünü üretiyor.

BRICS grubu, kalkınmakta olan ülkelerin "daha büyük bir ağırlığa ve temsile" sahip olması çağrısı yapıyor.

Sonuç

Başkan Erdoğan-Türkiye, yeni dünya düzeninin kilit pozisyonunda.

Yeni dünyanın iki kutup başı, Amerika/Avrupa ve Çin-Rusya, Türkiye'yi dikkatle takip ediyor. Yakın olmak için jeopolitik temaslar yapıyor.

Evet. Yeni dünya düzeni şekilleniyor. Başkan Erdoğan, küresel lider olarak Türkiye'nin etkin rolünü geliştiriyor. Türkiye'nin yeni konumunu inşa ediyor.

21. yüzyılın yıldızı olma yolunda yürüyen Başkan Erdoğan-Türkiye'nin yolu açık olsun.